Jak tworzyć rodzinne, bożonarodzeniowe tradycje?

Czym jest tradycja i dlaczego jest tak ważna?

Łacińskie określenie traditio, które stanowi podstawę słowa „tradycja” to przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kultury. Wśród nich mamy nie tylko obyczaje czy wierzenia, ale również zachowania, normy czy postawy społeczne.

Współcześnie dawne tradycje nie wydają się już tak atrakcyjne, ponieważ nie posiadają elementu korzyści. Dla przykładu wieczerza wigilijna jawiła się dla Chrześcijan żyjących w biedzie XVIII czy XIX wieku jako wyjątkowo bogaty, elegancki posiłek, podczas którego można było najeść się do syta. Wigilia i Święta Bożego Narodzenia były okazją do skosztowanie potraw, jakich na stołach na co dzień nie było.

Obecnie, aby uatrakcyjnić wieczerzę wigilijną warto postawić na potrawy w wydaniach, jakich przez cały rok w naszych domach brakuje. Można sięgnąć do starej książki kucharskiej naszej babci, poszukać tradycji, jakie kultywowało się w ten szczególny dzień w naszym regionie.
Dziś w zachowaniu tradycji liczy się jej umiejętne przeobrażenie i w tym właśnie największą rolę odgrywają Dziadkowie!

Święta Bożego Narodzenia w Polsce

Poza tradycjami charakterystycznymi dla poszczególnych rodzin, ważne są również te tradycje, które towarzyszą naszemu narodowi „od zawsze”. Warto przy okazji wspomnieć, że nawet jeśli jesteśmy jednym z najbardziej katolickich krajów w Europie, wiele typowo katolickich tradycji odchodzi w zapomnienie, a wszystko przez laicyzację Świąt Bożego Narodzenia. A to potwierdzają statystyki, które mówią o tym, że coraz większa część społeczeństwa kojarzy Boże Narodzenie z tradycjami rodzinnymi, nie zaś ze świętem religijnym.

W ubiegłym roku CBOS po raz kolejny zapytał Polaków z czym przede wszystkim kojarzy im się Boże Narodzenie.

Źródło: CBOS

Jak widać na powyższym wykresie z roku na rok zmniejsza się liczba osób, które kojarzą grudniowe święta przede wszystkim ze świętami religijnymi. Coraz więcej z nas kojarzy Boże Narodzenie przede wszystkim ze świętem rodzinnym, w końcu to jeden z nielicznych momentów w roku, kiedy możemy się spotkać z całą rodziną. Jak czytamy w komentarzu do badania jako święta rodzinne Boże Narodzenie najczęściej traktują osoby niepraktykujące religijnie (74%) lub robiące to sporadycznie (72%). Rodzinne aspekty świąt dostrzegają mieszkańcy ponad półmilionowych miast (71%) oraz osoby między 25 a 34 rokiem życia (70%).

Najpopularniejszymi tradycjami, jakie Polacy deklarują się kultywować w trakcie Bożego Narodzenia są:

• składanie sobie życzeń (na tę tradycję wskazało aż 99% respondentów)
• dzielenie się opłatkiem (98%)
• spożywanie tradycyjnych wigilijnych potraw (98%)
• ubieranie choinki (97%)
• dodatkowe nakrycie dla niespodziewanego gościa (91%)
• zachowywanie postu w Wigilię (88%)
• śpiewanie kolęd (80%)

wśród innych popularnych tradycji mamy również:

• przygotowywanie prezentów pod choinkę (91%)
• oczekiwanie z kolacją na pierwszą gwiazdkę (73%)
• przygotowywanie 12 potraw i wkładanie siana pod obrus (po 76%)
• odmawianie modlitwy przed posiłkiem (68%)
• dzielenie się opłatkiem ze zwierzętami (41%)

Jak tworzyć własne tradycje?

Wiele tradycji wyniesionych z domów rodzinnych z powodzeniem może być kultywowana i dziś, niektóre trzeba tylko lekko zmodyfikować.

Dla przykładu w południowej Polsce w latach powojennych żywy był zwyczaj rozbijania po kolacji wigilijnej orzechów włoskich, których wygląd miał zapowiadać stan naszego zdrowia w kolejnym roku. Orzechów było dwanaście, po jednym na każdy miesiąc, ale mając wnuki w wieku przedszkolnym można rozbijać po cztery orzechy, po jednym na każdą porę roku. Można co więcej poszerzyć zakres „wróżby” i powiedzieć maluchom, że wygląd orzecha i jego smak ma zwiastować jak będzie im się wiodło w przedszkolu czy szkole, czy poznają nowych kolegów i koleżanki lub czy wakacje spędzą w wymarzonym miejscu.

Wykorzystanie nowoczesnych technologii

W tworzeniu nowych zwyczajów świątecznych można, a nawet trzeba wykorzystywać nowe technologie. Każdego roku przed i tuż po Wigilii warto wykonać wspólne rodzinne zdjęcie. Po kilku latach będzie ono doskonałą pamiątką tego jak wyglądał stół, prezenty, Wy sami. Zdjęcia można kolekcjonować tradycyjnie w albumie, ale można je również umieścić w elektronicznej ramce. Takie wspomnienie to ważny element podtrzymywania pamięci o Was samych i piękny element świątecznej tradycji, do którego dzisiejsze kilkulatki z rozrzewnieniem wrócą za 10, 20 i 30 lat.

 Za pomocą komunikatora warto również łączyć się z tą częścią rodziny, z którą Bożego Narodzenia akurat nie uda się spędzić. Warto wtedy odśpiewać wspólnie kolędy oraz pokazać pięknie udekorowaną choinkę.

Wspólne dekorowanie domu

Kiedy tylko wnuki zawitają w Twoim domu zacznijcie wspólne dekorowanie. Począwszy od pięknego świątecznego wianka na drzwiach, poprzez stroiki świąteczne, lampki w oknach, świeczki pachnące cynamonem, a skończywszy na bożonarodzeniowym drzewku. Będzie to dla Was wspaniała zabawa, która z roku na rok zmieni się w rodzinną tradycję, w której dzieci będą chciały uczestniczyć. Dzięki niej Twój dom ogarnie niezwykły, świąteczny nastrój.

Własnoręcznie robione bombki na choinkę

Tradycja własnoręcznie przygotowywanych świątecznych dekoracji na choinkę sięga wielu pokoleń wstecz. Wykorzystywano do tego kolorowe bibuły, watę, słomę, drewno. Dzisiaj warto skorzystać z dobrodziejstw dostępnych w każdym sklepie: bombek wykonanych ze styropianu lub szkła, które można w dowolny sposób pomalować i udekorować. Własnoręcznie wykonane bombki sprawią, że Wasza choinka będzie wyjątkowa i pachnąca miłością.

Przeczytaj więcej na temat: Pomysły na własnoręcznie robione bombki na choinkę

Stroiki bożonarodzeniowe

Do wykonania stroików możecie użyć różnych materiałów, jakie tylko macie pod ręką: gałązek świerku, szyszek, bombek, wikliny, kory drzew oraz szklanych naczyń. Do tego kilka dodatków, takich jak: bombki, koraliki, jarzębina, świąteczne figurki i świeczki, i Wasze stroiki mogą przyozdobić świąteczny stół oraz kominek. Z pewnością będą najpiękniejsze, ponieważ wykonaliście je wspólnie.

Lista kolęd i świątecznych piosenek

Aby umilić sobie nie tylko Święta, ale również czas świątecznych przygotowań stwórzcie listę kolęd i świątecznych piosenek, które umilą Wam ten wyjątkowy czas. Mogą Wam towarzyszyć podczas pieczenia pierniczków i dekorowania choinki, a także przy bożonarodzeniowym stole w gronie najbliższej rodziny. Wybrane piosenki możecie nagrać na płytę CD lub ustawić sobie playlistę na platformie Youtube.

Pieczenie i udekorowanie świątecznych pierników

Pieczenie pierniczków to tradycja kultywowana niemal w każdym domu. Każda Babcia ma swój idealny przepis, który jest przekazywany z pokolenia na pokolenie i dzięki któremu pierniczki smakują najlepiej. Wspólne wyrabianie ciasta, wycinanie kształtów, pieczenie i dekorowanie scala więzy rodzinne i wprawia wszystkich w wyjątkowy, świąteczny nastrój.

List do Świętego Mikołaja

Żadne dziecko nie wyobraża sobie Świąt bez napisania listu do Świętego Mikołaja. Twoim wkładem może być pomoc wnukowi przy stworzeniu wyjątkowej oprawy listu. Zamiast napisania listu na normalnej kartce, możecie wcześniej przygotować szablon w kształcie Mikołaja, pomalować go i pozostawić tylko niewielką jego część na tekst. Możecie również wykonać list w formie bombki choinkowej lub choinki. Warto uruchomić swoją wyobraźnię i zdecydować się na niecodzienną kreację.

Warto również przeczytać również: Wyjątkowy prezent dla wnuczka - list od św. Mikołaja

Świąteczny wieczór filmowy

Wykorzystując długie, zimowe wieczory warto zorganizować świąteczny wieczór filmowy. Wybierzcie kilka Waszych ulubionych filmów świątecznych, które umilą Wam ten wyjątkowy czas. Mogą to być stare, familijne filmy, których od dawna już nie oglądaliście, albo coś zupełnie nowego. Możecie kupić filmy na płycie DVD, albo skorzystać z platform filmowych, takich jak: Netflix.

Zbiórka charytatywna

Przed Świętami Bożego Narodzenia organizowane są zbiórki darów dla osób najbardziej potrzebujących. Znana wszystkim Szlachetna Paczka to tylko jeden z przykładów ogólnopolskiej akcji charytatywnej, w której warto wziąć udział. Niemal w każdej parafii ogłaszane są zbiórki żywności w Kościołach lub centralach Caritasu. Inną formą pomocy jest odwiedzenie schroniska dla zwierząt i przeznaczenie dla mieszkających tam czworonożnych przyjaciół jedzenia lub ciepłych kocy na zimne dni.

Świąteczna jemioła

Wieszanie jemioły to zwyczaj przywieziony ze Stanów Zjednoczonych, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby zagościł także w Twoim domu. Jeśli nie jesteś zwolennikiem pocałunków, jakimi ludzie stojący pod jemiołą powinni się obdarzać, możesz ustalić nowe zasady, np.: osoby, które spotkają się pod jemiołą mają za zadanie powiedzenie sobie czegoś miłego.

Świąteczne kartki do rodziny

W czasach smartfonów i e-maili zwyczaj ten powoli zanika, dlatego warto pokazać wnukom, jak miło jest wysyłać i odbierać odręcznie napisane, świąteczne kartki. Usiądźcie przy stole i wymyślajcie własne, wyjątkowe życzenia. Zilustrujcie każdą kartkę rysunkiem, pójdźcie wspólnie na pocztę i wrzućcie kartki do skrzynki. Wnuczek  będzie wspominał, jak z Babcią i Dziadkiem przygotowywał świąteczne kartki i być może zdecyduje się na kontynuowanie tej tradycji w swoim dorosłym życiu.

Opowiadanie o Świętach z młodości Dziadków

Dziadkowie są pomostem łączącym czasy obecne z przeszłością. Otwierają przed dziećmi świat, jakiego już nie ma, ale dzięki swoim opowieściom pozostaje on nadal żywy w wyobraźni młodego pokolenia. Warto opowiadać dzieciom nie tylko o zwyczajach z dawnych lat, ale także o zapachach, smakach, strojach, prezentach i zabawach, jakie towarzyszyły Świętom Bożego Narodzenia, kiedy Dziadkowie byli dziećmi.

Kalendarz Adwentowy

W ramach rodzinnej, bożonarodzeniowej tradycji możecie zacząć przygotowania do Świąt dużo wcześniej, tworząc kalendarz adwentowy. Jako podstawa mogą posłużyć Wam: kartonowe pudełeczka, woreczki, małe koszyczki, a nawet rolki po papierze toaletowym. Wystarczy ładnie pomalować opakowania, udekorować świątecznymi motywami, powkładać do każdego pudełeczka coś słodkiego i powiesić na sznureczkach lub spinaczach do ubrań.

Jak podtrzymywać rodzinne tradycje?

Aby zaszczepić w dzieciach ducha Świąt, wystarczy co roku powtarzać pewne rytuały, z którymi Święta będą im się kojarzyły najbardziej. Dlatego jeśli przyzwyczaisz wnuki np. do wspólnego przygotowywania sałatki warzywnej, maluchy następnego roku będą przejęte możliwością pomocy i nie będą sobie wyobrażać przeżywania Świąt Bożego Narodzenia bez wspólnych godzin spędzonych na obieraniu i krojeniu warzyw.

Święta to nie tylko czas spotkań, to również okres, w którym mamy jedyną niepowtarzalną okazję, by być bliżej z rodziną. By pokazać jej, że są dziedziny życia, w których mniej liczy się przebojowość i podążanie za trendami, a bardziej posiadanie niezwykłych rodzinnych tradycji.
Dzieci, które posiadają takie doświadczenia, bardzo chętnie i z wielką dumą dzielą się nimi w gronie swoich rówieśników. Jest to bowiem element wyróżniający i nobilitujący. Dajmy szansę naszym potomkom rozkochać się w owych tradycjach. To również element naszej spuścizny.