Dziadkowie przejmują opiekę nad wnukami

Wyzwania związane z przejęciem opieki nad wnukami

Badania wskazują, że większość ludzi lepiej odnajduje się w roli Dziadków, niż rodziców. Jest to przede wszystkim spowodowane większym życiowym doświadczeniem, ale również odmienną rolą, jaką przypisuje się Dziadkom i rodzicom. Dziadkowie mogą z relacji z wnukami czerpać głównie korzyści, bo codzienne problemy związane z wychowaniem i zapewnieniem odpowiednich warunków do życia spoczywają w ogromnej mierze na rodzicach.

Dziadkowie będąc blisko z wnukami czują się potrzebni, kochani, rozpieszczają wnuki na każdym kroku. Chętnie spędzają z nimi czas na zabawach i interesujących aktywnościach. Ich miłość to mieszanka pobłażliwości i bezgranicznego zrozumienia dla dziecięcej niesforności. Mają o wiele więcej cierpliwości do swoich wnuków, niż rodzice. O wiele rzadziej stosują nakazy, zakazy i popadają z wnukami w konflikty. Nic dziwnego - po dniu spędzonym z wnukami mogą odpocząć lub zająć się swoimi sprawami.

Kiedy Dziadkowie przejmują opiekę nad wnukami?

Życie pisze różne scenariusze i czasami relacja Dziadkowie - wnuki zostaje nienaturalnie zachwiana. Śmierć rodziców wnuków, rozwód, poszukiwanie nowego miejsca do życia, czy też stosowanie przemocy, mogą postawić Dziadków w nowej roli - stałych opiekunów wnuków. Dziadkowie, po raz kolejny w swoim życiu, muszą wcielić się w rolę rodziców. Nie zawsze czują się na siłach, by podołać temu trudnemu zadaniu.

Powody, dla których rodzice nie mogą sprawować opieki nad swoimi dziećmi są różne, a przejęcie opieki przez Dziadków może mieć charakter tymczasowy lub stały. W zależności od powodów tej zmiany oraz okoliczności jej towarzyszących, przejęcie opieki może być mniej, lub bardziej trudne i traumatyczne dla Dziadków i wnuków.

Najczęściej Dziadkowie stają przed koniecznością pełnienia stałej opieki nad wnukami w następujących przypadkach:

• śmierć rodzica sprawującego do tej pory opiekę nad wnukami,
• ciężka, długotrwała choroba rodzica wnuków,
• porzucenie wnuków przez rodziców,
• niewydolność wychowawcza rodziców wnuków (przede wszystkim przemoc, uzależnienia, niedojrzałość, niezaradność życiowa).

Jeżeli przejęcie opieki nad wnukami ma mieć charakter trwały, skorzystaj z porady prawnika. Zadbaj o uregulowanie sytuacji prawnej Twoich wnuków oraz o zabezpieczenie ewentualnych praw do majątku po ich rodzicach, alimentów, renty rodzinnej. Doświadczony prawnik doradzi Ci, jakie kroki powinieneś podjąć, aby przejęcie opieki odbyło się szybko i sprawnie, a wnuki otrzymały należne im świadczenia.

Przejęcie opieki nad wnukami może mieć też charakter tymczasowy. Rodzice mogą zdecydować o przeprowadzce do innego miasta, czy kraju i zostawić wnuki pod opieką Dziadków na jakiś czas (na przykład do czasu ukończenia szkoły przez dzieci). Rodzice wnuków bywają także zmuszeni do krótkotrwałej emigracji zarobkowej. Po zgromadzeniu odpowiednich środków pieniężnych rodzice wracają i ponownie przejmują opiekę nad dziećmi. Opieka tymczasowa bywa też rezultatem trudnego rozwodu, choroby rodzica, problemów finansowych lub innych zdarzeń losowych.

Przejęcie opieki nad wnukami jest decyzją, która wymaga przemyślenia. Daj sobie czas na dokładne przeanalizowanie sytuacji, która Cię czeka. Musisz mieć odpowiednie warunki zdrowotne, mieszkaniowe i życiowe, aby podjąć się tymczasowej lub stałej opieki nad wnukami.

Trudne uczucia związane z przejęciem opieki nad wnukami

Czasem życie nie pyta nas o zdanie i przejęcie opieki nad wnukami jest poniekąd koniecznością i jedynym wyjściem. W takiej sytuacji towarzyszyć może Ci wiele emocji, także tych negatywnych i przykrych.

Gdy przejęcie opieki jest wynikiem tragicznych wydarzeń, takich jak śmierć lub poważna choroba, towarzyszyć Ci będzie poczucie niesprawiedliwości, żal do losu, gniew, żałoba. W sytuacji niewydolności wychowawczej rodziców, zapewne będziesz borykać się z poczuciem winy i uczuciem porażki wychowawczej.

Do tych emocji dołączy stres i obawa, jak poradzisz sobie w nowej sytuacji. Ponownie staniesz w roli rodzica, ze wszystkimi obowiązkami, które się z tą rolą wiążą. Różnica pokoleń, stan Twojego zdrowia, a często też dotychczasowa praca zawodowa mogą utrudnić sprawowanie odpowiedniej opieki.

Emocji nie należy tłumić

Bez względu na to, jakie emocje będą Ci towarzyszyć, nie ukrywaj ich i pozwól sobie na ich swobodne wyrażenie. Masz prawo do tych uczuć! Masz pełne prawo do buntowania się przeciwko nowym obowiązkom związanym z opieką nad wnukami.

Nie miej więc poczucia winy, że nie masz ochoty na codzienne zajmowanie się wnukami i odczuwasz żal, że Twoje swobodne, spokojne życie się zmieni. Gdy pozwolisz sobie na uwolnienie emocji poczujesz się lepiej i będziesz mógł spojrzeć na sytuację z dystansu. Uświadomisz sobie wtedy, że nawet w najtragiczniejszych okolicznościach jest światełko nadziei. Najważniejsze, że wnuki mogą być przy Tobie, bezpieczne i otoczone najlepszą opieką.

Pamiętaj o tym, że Twoje wnuki także przeżywają silne emocje, a ich mały świat właśnie się zawalił. Nie pozwól, by wnuki odczuły Twój lęk lub wątpliwości. Bądź dla nich podporą i wsparciem.

Uwierz, że masz niezbędne umiejętności, by wychować wnuki jak najlepiej. Na Twoją korzyść przemawia zdobyte doświadczenie w wychowywaniu własnych dzieci. Możesz teraz je wykorzystać, aby wychować wnuki na szczęśliwych, dobrych ludzi. Miłość, bliskość i wzajemne wsparcie pozwoli Wam przetrwać trudne początki nowego, wspólnego życia.

Nowe porządki w rodzinie

W zależności od tego, jakie są przyczyny przejęcia opieki nad wnukami i jak długo ma trwać ta opieka, musisz ustalić nowe zasady i reguły w swoim domu. Zadbaj, aby wnuki wiedziały dlaczego przejmujesz opiekę i rozumiały, że teraz to Ty stajesz się ich opiekunem i odpowiadasz za ich wychowanie.

Staraj się nie okłamywać wnuków, ale uważaj również na przesadną szczerość. Nie wszystkie trudne i dramatyczne szczegóły przejęcia opieki powinny być znane dzieciom, a poznanie niektórych z nich może mieć wpływ na ich samopoczucie, pewność siebie, poczucie własnej wartości.

Pierwszym krokiem powinna być szczera rozmowa z wnukami i wspólne uwolnienie emocji. Okaż zrozumienie dla ewentualnej złości, czy rozpaczy wnuków. Wykaż się empatią, gdy wnuki będą protestować i buntować się przeciwko nowej rzeczywistości. Wytłumacz im, że także boisz się czy wszystko się ułoży, ale bardzo ich kochasz i zrobisz wszystko, aby były szczęśliwe. Ustal jasne reguły w Waszym wspólnym domu, uwzględniające Twoje siły i stan zdrowia. Dzieci muszą rozumieć, że będą mieć więcej obowiązków, bo Babcia oraz Dziadkek nie są w stanie zrobić wszystkiego samodzielnie.

Ustalcie jasne zasady i codzienną rutynę

Dzieci czują się bezpiecznie, jeżeli znają plan codziennych wydarzeń oraz wiedzą jasno, jakie są ich obowiązki i jakich zasad musza przestrzegać. Gdy oswoisz się już z nową sytuacją, wspólnie z wnukami opracuj dekalog zasad, który będzie dotyczyć wszystkich domowników. Zawieś dekalog w widocznym miejscu i ustal konsekwencje łamania tych zasad.

Pamiętaj, że wychowanie to nie walka i nie warto czasem kruszyć kopii o mało istotne rzeczy. Idąc w niektórych przypadkach na ustępstwa, daj wnukom poczucie, że to one są najważniejsze, a nie sztywne, nienaturalne zasady i reguły. Jeżeli coś nie będzie się sprawdzać w Waszej rodzinie, po prostu to zmodyfikujcie.

Podzielcie obowiązki domowe między wszystkich domowników, pamiętając o dostosowaniu ich do wieku wnuków. Prac nie powinno być ani za dużo, ani za mało. Okazuj wnukom miłość na każdym kroku, jednocześnie egzekwując zasady panujące w Waszym domu. W widocznym miejscu umieść tablicę, na której zapiszecie konkretne czynności i osoby odpowiedzialne za ich wykonanie w danym tygodniu lub miesiącu.

Pamiętaj jednak, że jeżeli przejąłeś opiekę nad małymi wnukami, czysty dom nie powinien być priorytetem w życiu. Z uśmiechem zaakceptuj fakt, że czasem znajdziesz klocki w szufladzie ze skarpetkami, a na lustrze w korytarzu pojawią się odciski małych rączek. Od nastolatków możesz oczekiwać więcej pomocy i powinni Cię solidarnie wspierać w dbaniu o wspólną przestrzeń.

Dajcie sobie czas na wejście w nową rolę

Początki opieki nad wnukami mogą być bardzo trudne. Całej rodzinie mogą towarzyszyć silne emocje, które będą powodować konflikty i ciężką atmosferę w domu. Postaraj się zachować spokój i łagodzić wszystkie spory. Pamiętaj, jak ciężko jest Twoim wnukom, które mogą czuć się porzucone, niekochane, niechciane.

Pierwsze kilka tygodni wspólnego mieszkania potraktuj jako wejście w nową rolę, docieranie się i etap pozwalający na zaadaptowanie się w nowej rzeczywistości. Dlatego traktuj wnuki łagodnie i ze zrozumieniem, nawet jeżeli nie będą zbyt grzeczne i posłuszne. Ten początkowy okres adaptacji da Wam przestrzeń na zbudowanie wzajemnego zaufania i poczucia rodzinnej jedności. Nawet jeżeli byłeś z wnukami bardzo blisko, teraz będziesz pełnić rolę ich rodzica, musisz więc tę relację zbudować poniekąd na nowo.

Nie bój się popełniać błędów i nie wstydź się za te błędy przepraszać. Naucz się także mówić „nie wiem” i nie udawaj nieomylnego. Wnuki docenią Twoją szczerość.

Zapewnijcie odrobinę prywatności dla wszystkich domowników

W miarę możliwości postaraj się, aby tak zorganizować Wasz wspólny dom, by każdy z domowników miał w nim swoje małe prywatne miejsce. To szczególnie istotne dla dorastających dzieci. Jeśli Twoje warunki finansowe na to pozwalają, pomyśl o remoncie lub zmianie mieszkania na większe, aby każdy miał w domu swoją własną małą oazę. W przypadku małych dzieci sprawdzi się oddzielenie ich łóżka zasłonką lub zakup niewielkiego namiotu lub tipi.

Codziennie spędźcie trochę czasu razem

Jeżeli dotychczas dbałeś o swoje relacje z wnukami, szybko ułożycie życie całej Waszej rodziny tak, aby każdy czuł się w niej komfortowo. Dbaj, aby troski dnia codziennego nie przysłoniły Wam Waszej przyjaźni i miłości. Codziennie znajdź chwilę czasu dla wnuków, aby z uwagą wysłuchać, jak minął im dzień, co ich cieszy lub smuci. Wyłączcie wtedy telewizor, odłóżcie telefony komórkowe i tablety. Bądźcie razem bez niepotrzebnych rozpraszaczy.

Dbaj o czułość, dużo przytulania i głaskania, szczególnie jeżeli do tej pory wnuki nie otrzymały tego od rodziców. Ciepły, wspierający dotyk, wzmocni Waszą więź.

Staraj się unikać zdawkowych pytań typu „Co w szkole?”, bo zapewne dostaniesz zdawkową odpowiedź. Zachęć wnuki do opowiedzenia co się dzieje w ich życiu, i z uwagą ich wysłuchaj. Gdy widzisz, że wnuk jest smutny, nie ignoruj jego uczuć. Zauważ jego emocje i problemy, pomóż mu je zrozumieć i wyrazić.

Bądź blisko i postaraj się zapewnić wnukom spokojne środowisko, aby w poczuciu bezpieczeństwa i troski mogli swobodnie się rozwijać. To szczególnie ważne, jeżeli w domu rodzinnym codziennie towarzyszył im strach i niepokój.

Nie wstydź się poprosić o pomoc

Gdy czujesz, że nie poradzisz sobie w nowej roli, poszukaj pomocy. Przydatne w wychowaniu okażą się książki z zakresu psychologii dziecięcej, wychowania, bliskości. Znajdziesz je w bibliotece lub dobrze zaopatrzonych księgarniach. W niektórych przypadkach nieocenioną pomocą okaże się kilka sesji z psychologiem, szczególnie jeżeli przejęciu opieki towarzyszy trauma.

Nie odmawiaj także, gdy pomoc proponują ją przyjaciele czy dalsza rodzina. Z wdzięcznością przyjmij pomoc w sprzątaniu, gotowaniu, lub przypilnowaniu wnuków. Pozwól sobie wtedy na odpoczynek i relaks. Dbaj, by pomimo zmian w Twoim życiu znaleźć czas na ulubione aktywności. Wybierzcie się czasem do kina, na basen, czy spacer tylko we dwoje.

Dbaj o własne zdrowie i dobre samopoczucie

W natłoku codziennych spraw i obciążających obowiązków, możesz zapomnieć o sobie. Nie powinieneś tego robić, chcesz przecież być przy wnukach jak najdłużej! Dbaj więc o zdrowie i nie zaniedbuj harmonogramu wizyt lekarskich. Musisz być w dobrej formie, aby wychować wnuki i dać im szczęśliwy dom.

Dziadkowie przejmują opiekę nad wnukami - najczęściej zadawane pytania

1. Od kilku tygodni jesteśmy prawnymi opiekunami naszego czteroletniego wnuka. Niestety czujemy, że mamy problem aby się z nim skutecznie porozumieć, wnuk w ogóle nie respektuje naszych poleceń i nie słucha próśb! Czy istnieją pozycje książkowe, które pozwoliłyby nam na skuteczniejszą komunikację z wnukiem?

   Doskonałą pozycją, polecaną dla rodziców i opiekunów małych dzieci, jest książka „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały? Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły?” Adele Faber i Elaine Mazlish. Zawiera wiele praktycznych wskazówek, jak porozumiewać się z dzieckiem z miłością i w sposób zrozumiały dla niego. Być może wystarczy odrobinę zmienić kierowane do niego komunikaty lub przedstawić polecenia w inny sposób, a wnuk zacznie z Wami współpracować? Dzięki tej książce dowiecie się także, jak wspierać dziecko w nauce radzenia sobie z emocjami i co tak naprawdę wnuk chce Wam przekazać będąc „niegrzecznym”.

2. Niedawno przysposobiliśmy naszą wnuczkę Zuzię. Nasza córka, a jej matka, nie była w stanie prawidłowo zajmować się Zuzią ze względu na problem alkoholowy. Matka chce nadal widywać Zuzię i uczestniczyć w jej wychowaniu. Wnuczka cieszy się na te spotkania, ale mamy wątpliwości, czy to dobre dla Zuzi. Czasem jej matka odwołuje wizyty lub po prostu nie przychodzi.

   Jeżeli sąd nie zakazał kontaktów pomiędzy wnuczką, a jej matką oraz podczas spotkań nie dochodzi do niebezpiecznych sytuacji, nie powinniście zabraniać ich wzajemnych kontaktów. Dbajcie, aby te spotkania były bezpieczne i radosne. Wspierajcie wnuczkę, gdy będzie borykała się z rozczarowaniem, ale i cieszcie się razem z nią, gdy spędzi z matką miłe popołudnie. Rozmawiajcie z wnuczką o jej emocjach, nastawieniu do kontaktów z matką i oczekiwaniach co do tej relacji.