Czym jest cukrzyca u dziecka?

Czym jest cukrzyca u dziecka

Cukrzyca jest chorobą związaną z nieprawidłowym produkowaniem insuliny przez trzustkę lub nieprawidłowym wykorzystywaniem produkowanej insuliny przez komórki naszego ciała. Cukrzyca nie jest chorobą jednorodną i dzieli się na dwa typy: cukrzycę typu I i cukrzycę typu II.

Cukrzyca typu I

• organizm nie produkuje insuliny,
• choroba ma podłoże genetyczne i autoimmunologiczne,
• nie można zapobiec jej pojawieniu się,
• jej objawy pojawiają się nagle.

Cukrzyca typu II

• organizm produkuje za mało insuliny lub nieprawidłowo ją wykorzystuje,
• choroba pojawia się zazwyczaj u dorosłych,
• jest konsekwencją otyłości i zbyt małej aktywności fizycznej.

Dzieci i młodzież dotyka przede wszystkim cukrzyca typu I. Jej pojawienie się u obciążonego genetycznie dziecka jest nieuniknione i nie istnieją sposoby by temu zapobiec. Jest to poważna i przewlekła choroba, która stanowi zagrożenie dla zdrowia dziecka. Wymaga także podawania insuliny przez całe życie pacjenta. Na szczęście osiągnięcia współczesnej medycyny umożliwiają małym diabetykom prowadzenie normalnego życia.

Pogodzenie się z diagnozą

Jeżeli u Twojego wnuka zdiagnozowano cukrzycę typu I na pewno czujesz się przerażony i nie wiesz czy poradzisz sobie z nową sytuacją. Daj sobie kilka dni na oswojenie się z diagnozą. Nie tłum trudnych emocji i pozwól sobie na przeżycie smutku. Gdy przepracujesz złość, gniew i żal przyjdzie czas na pogodzenie się z sytuacją. Akceptacja zmiany, która zaszła w życiu całej Waszej rodziny pozwoli na podjęcie działań, które pomogą Twojemu wnukowi.

Diagnoza cukrzycy u ukochanego wnuka może być dla Ciebie szokiem. Ważne jest, aby w tych trudnych chwilach wspierać się wzajemnie i pozostać silną rodziną. Możesz pomóc rodzicom dziecka odciążając ich przez jakiś czas w codziennych obowiązkach. Pamiętaj, że dla nich to też ogromny cios, staraj się więc ich wspierać.

Zdobądź wiedzę o cukrzycy typu I

Gdy oswoisz się z diagnozą choroby wnuka, zdobądź wiedzę o Waszym nowym przeciwniku. Poznaj swoje nowe obowiązki związane z opieką nad wnukiem z cukrzycą typu I. Dowiedz się na co powinieneś zwracać uwagę i czego unikać.

Na początku opieka nad wnukiem z cukrzycą typu I może wydawać się przerażająca i ponad Twoje siły. Jednak dzień za dniem, tydzień za tygodniem wypracujesz odpowiednie postępowanie i panowanie nad cukrzycą stanie się rutyną. Pamiętaj, że kontrolowana cukrzyca pozwala na normalne, szczęśliwe i długie życie.

Czas mija, a Ty dalej nie umiesz poradzić sobie z diagnozą choroby Twojego wnuka i nic Cię nie cieszy? A może masz problemy ze snem lub odczuwasz permanentny stres? Jeśli tak, warto skorzystać z pomocy specjalisty. Wizyta u psychologa pomoże uporać Ci się z trudnymi emocjami i na nowo przywróci radość życia.

Leczenie cukrzycy typu I

U zdrowej osoby poziom glukozy, czyli podstawowego źródło energii dla naszych komórek, jest regulowany automatycznie przy pomocy między innymi insuliny. U dziecka chorego na cukrzycę typu I poziom glukozy niebezpiecznie wzrasta, bo jego organizm nie produkuje insuliny lub produkuje ją w niewystarczającej ilości. W takim przypadku mówimy o hiperglikemii czyli przecukrzeniu.

Insulinoterapia za pomocą pena lub pompy insulinowej

Leczenie cukrzycy typu I to przede wszystkim insulinoterapia czyli podawanie insuliny podskórnie. Podawanie insuliny zazwyczaj odbywa się za pomocą tzw. pena (odpowiednik igły i strzykawki) lub pompy insulinowej. Pompa insulinowa to nowoczesne rozwiązanie, które imituje pracę zdrowego organizmu i ułatwia opiekę nad małym pacjentem z cukrzycą.

Używanie pena wymaga iniekcji (zastrzyku) insuliny klika razy dziennie. Pompa insulinowa wymaga wkłucia jedynie raz na trzy dni, a najnowocześniejsze urządzenia same ustalą potrzebną dawkę insuliny. Są niestety bardzo drogie, a ich ceny zaczynają się od kilku tysięcy złotych. Na szczęście istnieje możliwość otrzymania pompy insulinowej bezpłatnie, w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Lekarz Twojego wnuka poinformuje Was, czy istnieje możliwość leczenia pompą i jaka jest procedura jej otrzymania.

Zdrowe żywienie w walce z cukrzycą typu I

Kolejną bardzo istotną kwestią w leczeniu cukrzycy typu I u dzieci jest odpowiednia, zdrowa i zbilansowana dieta. Stosowanie się do zaleceń zdrowego żywienia jest niezbędne dla zdrowia Twojego wnuka! Dieta musi być odpowiednio ułożona, posiłki powinny być podawane o ustalonej godzinie i w określonych ilościach. Stosuj się ściśle do wytycznych otrzymanych od rodziców wnuka!

W razie problemów ze skomponowaniem menu warto skorzystać z pomocy dietetyka. Wykwalifikowany dietetyk ułoży codzienną dietę tak, by zawierała wszystkie niezbędne składniki i minerały.

Stres a cukrzyca typu I

Poziom glukozy we krwi rośnie także w sytuacjach stresowych. Zadbaj więc ze szczególną troską o samopoczucie wnuka i miej udział w zapewnieniu mu bezpiecznego środowiska bez niepotrzebnych stresów i lęków. Wspieraj go w każdej trudnej sytuacji i bądź osobą do której zawsze może się zwrócić ze swoimi problemami. Chroń go przed kłótniami dorosłych lub uczestniczeniem w ich problemach.

Sport i ruch na świeżym powietrzu, a cukrzyca typu I

W leczeniu cukrzycy zaleca się codzienną dawkę ruchu, dostosowaną indywidualnie do możliwości danego dziecka. Diabetolog powinien określić rodzaje aktywności w jakich może uczestniczyć wnuk, częstotliwość ich wykonywania i poziom trudności. Lekarz wskaże także odpowiednie postępowanie po wysiłku fizycznym, które zapobiegnie hipoglikemii (niedocukrzeniu).

Wybierając się z wnukiem na spacer, rower lub plac zabaw zawsze miej ze sobą sok, słodką herbatę lub glukozę. Gdy wystąpią objawy hipoglikemii, przekąska szybko unormuje poziom glukozy we krwi.

Obowiązki związane z opieką nad wnukiem z cukrzycą

Cukrzyca typu I musi być nieustannie kontrolowana. Twój wnuk będzie miał wiele badań lekarskich, aby utrzymać chorobę w ryzach oraz otrzyma szereg zaleceń co do jej leczenia. Sprawując opiekę nad wnukiem, Twoim obowiązkiem będzie ich skrupulatne realizowanie.

Musisz mieć wiedzę i umiejętności związane z leczeniem i kontrolowaniem cukrzycy typu I, takie jak:

• dieta wnuka - jak powinny wyglądać jego posiłki, w jakich godzinach mają być podawane, jakie produkty są zakazane,
• podawanie insuliny - jakie dawki insuliny stosować, jak często robić iniekcje,
• obsługa glukometru - jak często mierzyć poziom glukozy we krwi, w jaki sposób używać glukometru, jak prowadzić dzienniczek samokontroli,
• obsługa pena lub pompy insulinowej - w jaki sposób ich używać, najważniejsze opcje tych urządzeń,
• możliwości fizyczne wnuka - jakie aktywności i sporty może uprawiać, jak uniknąć niedocukrzenia po wysiłku fizycznym,
• reagowanie w sytuacjach awaryjnych - poznaj objawy hiperglikemii (wysoki poziom glukozy we krwi) i hipoglikemii (niski poziom glukozy we krwi) i dowiedz się co robić w przypadku ich wystąpienia.

Trudne początki w opiece nad chorym na cukrzycę wnukiem

Pierwsze tygodnie opieki nad wnukiem ze zdiagnozowaną cukrzycą mogą być bardzo stresujące. Może obawiasz się, że nie podołasz wszystkim procedurom albo zapomnisz o podaniu insuliny w odpowiednim momencie? Strach przed zaszkodzeniem wnukowi jest normalny, ale nie powinien wpływać na Wasze wzajemne stosunki i częstotliwość spotkań. Wnuk nie może poczuć się odrzucony przez ukochanych Dziadków! Uwierz w swoje umiejętności, a na pewno szybko wdrożysz się w nowe obowiązki związane z opieką nad wnukiem.

Rodzice wnuka także docenią Twoją pomoc. Wiele placówek opieki nad dziećmi nie chce przyjmować dzieci ze zdiagnozowaną cukrzycą w obawie przed dodatkowymi obowiązkami i dużą odpowiedzialnością. Jeżeli Twoja sytuacja i stan zdrowia na to pozwalają, zaproponuj pomoc w codziennej opiece nad wnukiem. Da to rodzicom czas na znalezienie wykwalifikowanej opiekunki, która zajmie się wnukiem podczas ich nieobecności.

Przygotowanie do opieki nad wnukiem z cukrzycą typu I

Zanim zaczniesz zostawać z wnukiem bez nadzoru rodziców przygotuj się dobrze do nowej roli. Zdobądź wszystkie potrzebne informacje i wydrukuj je lub zapisz. W ten sposób zawsze będziesz mógł wrócić do swoich notatek, by odświeżyć swoją wiedzę.

Pamiętaj, że decyzje co do leczenia Twojego wnuka podejmują jego rodzice! Dziadkowie powinni wspierać leczenie wnuka zgodnie z wytycznymi rodziców - pilnować harmonogramu pomiaru glukozy, dawek insuliny, diety, aktywności fizycznej.

Leczenie cukrzycy wiąże się z odpowiednim podawaniem insuliny, obsługą urządzeń do jej iniekcji oraz mierzeniem poziomu glukozy we krwi glukometrem. Dobrym pomysłem będzie nauka obsługi tych sprzętów pod bacznym okiem rodziców wnuka. Pierwsze dwa - trzy spotkania powinny odbywać się w obecności rodziców. Rodzice powinni pokazać Ci jak prawidłowo używać glukometru, pena lub pompy insulinowej oraz wprowadzić w niuanse nowych zasad opiekowania się ich dzieckiem.

Daj sobie prawo do popełniania drobnych błędów na początku opieki nad wnukiem. Sposób postępowania z cukrzycą dziecka wymaga zmiany stylu życia i opieki. To normalne, że możesz czegoś nie wiedzieć lub o czymś zapomnieć. Ważne, aby nauka przebiegała pod kontrolą rodziców dziecka, a błędy były skorygowane i nie popełniane ponownie.

Schemat czynności związanych z leczeniem i kontrolą cukrzycy typu I

Zadbaj o powtarzalność procedury mierzenia poziomu glukozy i podawania insuliny. Wyznacz miejsce w którym usiądziesz z wnukiem oraz wcześniej przygotuj wszystkie niezbędne sprzęty i leki. To sprawi, że wszystko odbędzie się sprawnie i szybko, a schemat działania wejdzie Ci w nawyk. Rutyna wpłynie uspokajająco także na Twojego wnuka.

Najlepiej zapisz wszystkie czynności na kartce i powieś obok miejsca w którym będziesz zajmować się wnukiem. Niech to będzie dokładna instrukcja „krok po kroku”. Taka ściąga doda Ci pewności siebie i pozwoli na bieżąco kontrolować wykonywane działania pod kątem ich prawidłowości.

Zachowaj spokój i pozytywne nastawienie

Pamiętaj, że Twoje emocje wpływają na Twojego wnuka. Dzieci to doskonałe barometry uczuć. Jeżeli będziesz zestresowany przy podawaniu insuliny lub mierzeniu glukozy, Twój wnuk również się zdenerwuje. Pierwsze wkłucia na pewno będą nieporadne i wywołają duży stres, staraj się jednak nie okazywać tego przy wnuku.

Unikaj wydawania na głos opinii o odczytach glukometru. Robiąc zmartwioną minę i mówiąc, że poziom glukozy jest zły niepotrzebnie martwisz wnuka i wpędzasz go w poczucie winy. Zamiast tego bądź czuły i uśmiechnięty. Pozwól, by pomógł Ci w przygotowaniach do pomiaru glukozy lub iniekcji insuliny, albo wybrał co chce zjeść na obiad (w granicach dozwolonych dań).

Gdy ponownie zaczniesz samodzielnie zostawać z wnukiem, zadbaj o to by mieć stały kontakt z jego rodzicami. Poproś, aby zawsze mieli możliwość odebrania od Ciebie telefonu. W razie kłopotów czy wątpliwości będziesz mógł szybko skonsultować się z rodzicami wnuka, co robić w danej sytuacji. Świadomość, że w razie problemów nie zostaniesz z tym sam zmniejszy Twój stres.

Rozmawiaj z wnukiem o jego chorobie

Możesz także zmierzyć się z oporem i protestem dziecka, które nie ma ochoty na nieprzyjemne zabiegi. Małe dziecko nie rozumie dlaczego musi poddawać się tym wszystkim czynnościom. Może płakać, prosić Cię abyś odpuścił badanie lub poczęstował go niedozwolonym jedzeniem. W takich sytuacjach nie zapominaj, że opiekując się wnukiem wziąłeś na siebie odpowiedzialność za stosowanie się do zaleceń lekarskich. Nawet jeżeli dziecko protestuje, ma dość uciążliwych pomiarów glukozy, czy zastrzyków z insuliny musisz wypełnić powierzone Ci przez rodziców zadanie.

W konfliktowych sytuacjach zachowaj spokój, porozmawiaj z wnukiem o jego chorobie i czynnościach jakie są z nią związane. Nawet jeżeli Twój wnuk jest jeszcze mały rozmawiaj z nim o tym co robisz i dokładnie tłumacz jak działają leki i urządzenia medyczne. Dostosuj język do możliwości dziecka i staraj się by wszystko zrozumiało.

Powiedz mu, że źle się czuł bo jego ciało nie mogło się najeść przyjmowanym jedzeniem i dlatego był osłabiony i zmęczony. Dodaj, że insulina ma magiczną moc i dodaje mu siły i zdrowia, dlatego musi być podawana kilka razy dziennie. Opowiedz ciekawą historię o urządzeniach, których używa. Możesz stworzyć bajkę o superbohaterze, który używał glukometru do pomiaru swojej mocy, a za pomocą pompy insulinowej ładował swoje baterie.

Poszukaj publikacji na temat cukrzycy, które pomogą Ci w rozmowie o tej chorobie. Na stronie Ministerstwa Zdrowia pod adresem www.gov.pl/web/zdrowie/dziecko-z-cukrzyca znajdziesz kilka opracowań na temat cukrzycy typu I u dzieci. Na szczególną uwagę zasługuje broszurka „Jak Marcyś mały Cukrzydło - Starszydło okiełznał”, która w zabawny i ciekawy sposób opowiada czym jest cukrzyca i jak sobie z nią radzić. W oswojeniu choroby pomoże także książka „Oswoić tygrysa. Bajki i opowiadania dla dzieci z cukrzycą” autorstwa Anny Urbanowicz - Bagniuk. Dla starszych dzieci ciekawą pozycją jest „Maja i Michał. Dzieci z cukrzycą” Heleny Kraljić.

Ucz wnuka systematyczności i reagowania na zagrażające jego zdrowiu sytuacje

Nie zapomnij o uczeniu wnuka systematyczności. Podkreślaj jak ważny jest Wasz codzienny harmonogram i chwal go za obowiązkowość. Upewnij się, że wnuk rozumie że musi wykonywać zalecenia lekarza i nie powinien w tajemnicy jeść pączków lub pić coli.

Zadbaj o to, by Twój wnuk wiedział co robić w przypadku wystąpienia niepokojących objawów hipoglikemii i hiperglikemii. Najmłodsze dzieci ucz postępowania w awaryjnych sytuacjach przez zabawę. Urządzajcie czasem scenki sytuacyjne, w których Twój wnuk będzie się czuł słabo, czy będzie miał ochotę na wypicie całej wody z sadzawki. W przypadku zagrożenia życia dziecko będzie wiedziało, że musi powiedzieć o swoim samopoczuciu dorosłym.

Kreuj pewność siebie Twojego wnuka

Oprócz czuwania nad zdrowiem wnuka możesz mu pomóc w chorobie budując jego pewność siebie. Twój wnuk jest chory na chorobę przewlekłą, która utrudni mu wykonywanie pewnych czynności, czy udział w niektórych aktywnościach. Ciągłe pomiary poziomu cukru, podawanie insuliny, specjalna dieta. To wszystko może być przytłaczające dla małego człowieka.

Rolą kochających Dziadków jest zadbanie o to, by choroba nie była centralnym punktem w życiu wnuka. Oczywiście, wnuk musi nauczyć się obowiązkowości i rutyny w obsłudze swojej choroby, ale nie powinien się utożsamiać wyłącznie z nią. Jego ograniczenia mogą wpłynąć na pewność siebie, zadbaj więc szczególnie o pielęgnowanie poczucia własnej wartości u Twojego wnuka.

Nie pozwól również, aby jego życie koncentrowało się na ciągłych pomiarach glukozy i obsesyjnym ważeniu jedzenia. Twój wnuk może zacząć się buntować wobec ciągłych zakazów i nakładanych restrykcji. Nadmierna dyscyplina może przynieść skutek odwrotny od zamierzonego i dziecko zacznie po kryjomu podjadać. Za zgodą i pod nadzorem rodziców zgódź się czasem na małe ustępstwa i pozwól na zjedzenie ciastka czy loda, dbając o dodatkowy pomiar glukozy i podanie skorygowanej dawki insuliny.

W przypadku starszego dziecka, cukrzyca może mu uniemożliwić udział w niektórych wycieczkach szkolnych, czy wyjściach klasowych. Jeżeli Twój stan zdrowia i warunki na to pozwalają, pomóż mu poznawać świat w bezpiecznym towarzystwie - troskliwych Dziadków. Zabieraj go na wycieczki, idźcie razem do kina, ucz go ciekawości otaczającego świata. Dbaj o to, aby nie miał poczucia straty związanej ze swoją chorobą.