Czy dziadkowie mogą dostawać wynagrodzenie za opiekę nad wnukiem?

Opieka w rozumieniu prawa

W życiu zdarzają się różne sytuacje, które wpływają na funkcjonowanie rodziny. Może zdarzyć się tak, że rodzice nie mogą zająć się swoim dzieckiem. Wówczas to dziadkowie mogą przejąć tę rolę i starać się o opiekę prawną nad wnukiem. Kiedy dziadkowie mogą przejąć opiekę nad wnukiem?

Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje taką możliwość w następujących sytuacjach:

• żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska,
• rodzice wnuka nie żyją,
• rodzice wnuka nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swoje obowiązki względem dziecka,
• oboje rodzice wnuka zostali ubezwłasnowolnieni,
• rodzice wnuka są małoletni i nie mają zdolności do czynności prawnych.

W wymienionych przypadkach rodzice nie mogą wykonywać przysługującej im władzy rodzicielskiej nad dzieckiem i sąd opiekuńczy ustala opiekuna, który przejmuje obowiązki rodziców. Opiekunami mogą być właśnie dziadkowie. Aby uzyskać tytuł opiekuna prawnego wnuka należy wystąpić do sądu opiekuńczego o pozbawienie władzy rodzicielskiej i jednocześnie zawnioskować o ustanowienie opiekunem prawnym dla wnuka.

Wynagrodzenie za sprawowanie opieki prawnej

Sąd opiekuńczy przyzna opiekunowi za sprawowanie opieki stosowne wynagrodzenie okresowe albo wynagrodzenie jednorazowe w dniu ustania opieki lub zwolnienia od go od niej. Wynagrodzenie jest jednak przyznawane wówczas, gdy opiekun się tego domaga.

Wynagrodzenia nie przyznaje się, jeżeli nakład pracy opiekuna jest nieznaczny lub gdy sprawowanie opieki jest związane z pełnieniem funkcji rodziny zastępczej, albo czyni zadość zasadom współżycia społecznego. Jeżeli więc dziadkowie pełnią funkcję rodziny zastępczej, to nie otrzymają oni wynagrodzenia za sprawowanie opieki nad wnukiem.

Wynagrodzenie dla opiekuna jest pokrywane z dochodów lub z majątku osoby, dla której opieka została ustanowiona, a jeżeli osoba ta nie ma odpowiednich dochodów lub majątku, wynagrodzenie jest pokrywane ze środków publicznych na podstawie przepisów o pomocy społecznej. Poza wynagrodzeniem za sprawowanie opieki, dziadkowie jako opiekunowie wnuka mogą się również domagać od wnuka zwrotu nakładów i wydatków związanych ze sprawowaniem opieki.

Opieka w charakterze niani

Dziadkowie opiekują się również wnukami w charakterze niani, to znaczy że zajmują się nimi na przykład w przypadku gdy rodzice dziecka pracują, a dziecko jest na tyle małe, że nie może jeszcze uczęszczać do żłobka.

Czy w takiej sytuacji dziadkowie mogą żądać wynagrodzenia za sprawowanie opieki nad wnukiem? W tym przypadku wszystko zależy od stosunków panujących w danej rodzinie. Jeżeli zarówno rodzice dziecka, jak i dziadkowie dojdą do porozumienia co do wynagrodzenia za opiekę, to oczywiście mogą dowolnie ustalać jego wysokość.

Między rodzicami a dziadkami może być również zawarta umowa – tzw. uaktywniająca, która powinna zawierać:

• strony umowy,
• cel i przedmiot umowy,
• czas i miejsce sprawowania opieki,
• liczbę dzieci powierzonych opiece,
• obowiązki niani,
• wysokość wynagrodzenia oraz termin jego zapłaty,
• czas, na jaki umowa została zawarta,
• warunki i czas zmiany oraz rozwiązania umowy.

Zawierając umowę o opiekę nad wnukiem, dziadkowie zyskują możliwość ubezpieczenia społecznego przez opłacanie składek, które finansuje budżet państwa. Jednak jest to finansowane tylko wówczas, gdy wysokość wynagrodzenia nie jest wyższa od 50% minimalnego wynagrodzenia (w roku 2019 r. jest to kwota 1 125 zł). Warto również dodać, że składki za opiekę są opłacane tylko do końca roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3 lata.