Co zrobić, aby korzystanie z Internetu było bezpieczne dla dziecka?

Zasady bezpiecznego korzystania z Internetu przez dzieci

Znajomość technologii, które dla dzieci i młodzieży są codziennością jest obowiązkiem dorosłych. Także dziadków. Jeśli znasz trendy, interesujesz się tym, co zajmuje w sieci czas najmłodszych, zyskujesz specjalny rodzaj szacunku. A bycie autorytetem w sprawach on-line, ułatwia komunikację z wnukami. Sprawdź, co możesz zrobić, aby zapewnić wnukom bezpieczne korzystanie z Internetu.
  • Ostatnia aktualizacja: 2023-06-15
  • Szacowany czas czytania: 9 min.
Co zrobić, aby korzystanie z Internetu było bezpieczne dla dziecka? / Zasady bezpiecznego korzystania z Internetu przez dzieci

Korzystanie z Internetu przez dorosłych i dzieci

W grudniu 2019 roku z Internetu korzystało 27,7 mln Polaków. Przeciętny internauta spędzał w sieci ponad półtorej godziny dziennie.
[Źródło: badanie Geminus/PBI, grudzień 2019, http://pbi.org.pl/raporty/polscy-internauci-w-grudniu-2019/].

Oczywiście są różnice między użytkowaniem Internetu przez dzieci i dorosłych. Najliczniejszą grupą korzystającą z Internetu są osoby w grupie wiekowej 18-24.

Korzystanie z Internetu przez dorosłych i dzieci

Źródło: Komunikat z badań „Korzystanie z Internetu”, CBOS, nr 95/2019

Dorośli poza czynnościami związanymi bezpośrednio z wykonywaną pracą, w Internecie czytają, kontaktują się przez komunikatory, korzystają z serwisów społecznościowych, robią zakupy, grają w gry, korzystają z usług bankowych, ściągają muzykę, oglądają filmy i zawierają znajomości.

Najmłodsze dzieci nie korzystają z Internetu na ogół samodzielnie. Zaś wśród nastolatków najczęstszymi aktywnościami on-line są portale społecznościowe, zdobywanie informacji potrzebnych w nauce czy pracy, komunikatory, ściąganie plików czy przesyłanie zdjęć. Młodzież posiada średnio 3-4 konta w mediach społecznościowych.

Ale nie wolno zapomnieć o tym, że te technologie sporo zmieniają w Twoich relacjach z wnukami. Sprawiają, że nie tylko możesz być z nimi na bieżąco. Pozwalają też zachować Ci z nimi kontakt, jeśli nie możesz często ich widywać -> Czy dziadkowie na odległość mogą nadal pozostać blisko?

Rodzaje zagrożeń dla dzieci w Internecie - wiele się zmienia

Liczba zagrożeń czyhających w Internecie na najmłodszych jest niewiele krótsza od tych opisywanych w horrorach. Żebyś rozumiał dynamikę zmian, musisz wiedzieć, że rodzaje zagrożeń bardzo szybko się zmieniają i trzeba do tych zmian dopasować odpowiednie narzędzia łagodnej kontroli. Jeszcze przed rozwojem technologii mobilnej (około 2012 roku) kontrola poczynań najmłodszych w sieci była prosta. Dziecko korzystało ze stacjonarnego komputera, można było sprawdzać co ogląda zza jego pleców, ale też łatwo sprawdzić historię wyszukiwania i monitorować czas spędzany w sieci. Dziś maluchy coraz wcześniej mają Internet w smartfonie, do którego dostępu gotowe są bronić.

Na co narażone są dzieci w Internecie?

  1. Niewłaściwe treści - treści niedostosowane do wieku, poziomu rozwoju intelektualno-emocjonalnego, wrażliwości dzieci.

    Treści, które nie powinny docierać do dzieci to m.in.:

    • przemoc
    • pornografia
    • materiały prezentujące substancje odurzające, ksenofobię
    • patotreści

    PATOTREŚCI - transmisja internetowa (stream), fragmenty transmisji (shoty), filmy i zdjęcia w których nadawca prezentuje w sposób wulgarny, czasem pod wpływem środków odurzających zachowania sprzeczne z normami społecznymi. Elementem wspólnym tych treści jest demoralizujący przekaz. Często patotreści są opłacane przez oglądających w trakcie ich trwania. Dotyczyć mogą bicia i poniżania innych osób, upijania się do nieprzytomności, pokazywania jak działają dopalacze, znęcania się nad zwierzętami, demolowania lokali, samochodów itp.

  2. Fake news - fałszywe wiadomości często o charakterze sensacyjnym, które mają wprowadzić odbiorcę w błąd, często dla osiągnięcia korzyści lub podjęcia konkretnej decyzji.
  3. Szkodliwe relacje, niebezpieczne kontakty - uwodzenie dzieci, pedofilia, pornografia dziecięca.
  4. Cyberprzemoc - publikowanie przez inne osoby filmów i zdjęć ośmieszających, poniżających, kompromitujących atakowaną osobę.
  5. Phishing i inne oszustwa - wyłudzanie danych, zainfekowanie komputera wirusem, kradzieże tożsamości.

Pośrednie zagrożenia związane z obecnością on-line

To, że ktoś Twojego wnuka może okraść czy oszukać to tylko jeden aspekt zagrożeń. Drugim jest wpływ, jaki ma na niego długotrwałe przebywanie on-line. Osamotnienie, nadwrażliwość na bodźce - to grozi dzieciom, które za wcześnie i za długo tkwią w rzeczywistości wirtualnej. Dzieci, które kontaktują się z otoczeniem głównie za pośrednictwem nowoczesnych technologii, tracą zdolność komunikowania się z najbliższym otoczeniem. Gorzej rozpoznają emocje na twarzach osób, z którymi rozmawiają. Mogą mieć też problemy z rozwiązywaniem zadań czy logicznym rozumowaniem. Ale nie zamartwiaj się tym zawczasu. Tego typu groźne zjawiska to efekt naprawdę długiego przebywania w wirtualnym świecie. Co więcej dbająca o rozwój malucha rodzina, nie powinna mieć problemów z rozpoznaniem niebezpiecznych symptomów zjawisk bliskich uzależnieniu od Internetu.

Wiek dziecka, a korzystanie z Internetu

Im młodsze dziecko, tym większy wpływ opiekunowie mają na kształtowanie dobrych nawyków w kontakcie z Internetem. Rodzice wiedzą, że trudno jest powstrzymać się od skorzystania z nowoczesnej technologii, jeśli może ona skutecznie pomóc przeżywać trudne chwile. Np. podczas długiej podróży samochodem czy autobusem, oglądanie z dzieckiem (nawet małym) bajki w smartfonie czy na tablecie może go skutecznie uspokoić. Ale kluczowy jest odpowiedni przewodnik, którym poza rodzicem może być Dziadek i Babcia. Bo przecież to także Ty w okresie socjalizacji pierwotnej możesz uświadamiać dzieci, jaki sposób korzystania z Internetu jest wartościowy i bezpieczny.

Socjalizacja pierwotna - czas, w którym na dziecko wpływ mają przede wszystkim najbliżsi. W tym okresie dziecko przyswaja wiedzę na zasadzie naśladowania i skłonne jest wierzyć, że wszystko, co przekazują mu rodzice i dziadkowie jest prawdą.

Dla starszych dzieci konieczne jest stworzenie pewnych ram, poza które nie powinny wychodzić. Jeśli  rodzice ustalili, że maluch może korzystać z Internetu 30 minut dziennie, Ty nie możesz w to ingerować w obecności dzieci. Najgorszym zaś co możesz zrobić będzie pozwalanie maluchom na korzystanie z Internetu w tajemnicy przed rodzicami. To zielone światło do zatajania faktycznego czasu spędzonego w sieci.

Kiedy dzieci zaczynają korzystać z Internetu?

Dostęp do nowoczesnych technologii wydaje się być oczywisty. Ceny urządzeń typu smartfon czy tablet spadają. A rodzice - bo to przecież oni najczęściej kupują dzieciom smartfony - czują się zobligowani do zakupów tego typu urządzeń, bo dzięki nim mogą w każdej chwili zlokalizować swoją pociechę.

10 lat to średni wiek, w jakim dzieci dostają swój pierwszy smartfon. [Badanie "Młodzi cyfrowi" zrealizowane przez Fundację Dbam o Mój Z@sięg i Uniwersytet Gdański - https://dbamomojzasieg.com/mlodzi-cyfrowi/]

Nie zawsze wczesny kontakt z Internetem będzie zły. Umiejętne jego wykorzystanie może pobudzać umiejętności wnuka, motywować go do działania. Ale to wszystko wymaga uczestnictwa dorosłych. Także Dziadków!

W Polsce część dzieci ma dostęp do smartfonów z dostępem do Internetu o wiele za wcześnie. Co gorsza rodzice nie radzą sobie często z kontrolą poczynań dzieci w sieci. A Twoje pokolenie może przecież pomóc. Warunek jest jeden - musisz chociaż minimalnie orientować się w statystykach.

Kiedy dzieci zaczynają korzystać z Internetu?

Źródło: Raport z badania dzieci i rodziców, 12.11.2019 r. UKE [Badanie opinii publicznej w zakresie funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych oraz preferencji konsumentów. https://www.uke.gov.pl/akt/badanie-konsumenckie-dzieci-i-rodzicow-2019,277.html]

Jak powiedzieć rodzicom, że coś jest nie tak?

Zapracowani rodzice nie zawsze zauważą, że korzystanie z Internetu przez ich pociechy zaczęło wymykać się spod kontroli. Jeśli zauważysz, że dziecko przegląda niepokojące strony, używa nieznanego mu wcześniej słownictwa, powołuje się na autorytety, które są co najmniej wątpliwe… Czas działać. Jak skutecznie zwrócić na takie zjawiska uwagę rodziców i nie podważać przy okazji autorytetu naszych własnych dzieci?

  • Rozmowa z rodzicami wnuków powinna odbywać się na osobności - w żadnym razie nie prowadź jej w obecności dzieci
  • Uwiarygodnij swoją opinię - to, że jesteś już Dziadkiem, nie musi oznaczać, że Internet Cię nie interesuje i traktujesz go jak jedno wielkie zło. By jednak móc się na ten temat wypowiadać, konieczne jest zdobycie wiedzy i umiejętne jej wykorzystanie
  • Unikaj ocen i emocji, skoncentruj się na faktach - nie mów „w ogóle go nie pilnujecie, nie wiecie co on ogląda”, tylko „wydaje mi się, że powinniście zwrócić większą uwagę na…”
  • Przygotuj się na rozmowę o filtrach rodzinnych - jeśli zauważyłeś, że w telefonie wnuka wyświetlają się treści, do których nie powinien mieć dostępu, zapytaj najpierw o filtr rodzinny w telefonie i wykaż się wiedzą w tym temacie
  • Przedstaw problem i gotową propozycję rozwiązania - jeśli maluch za wiele czasu spędza ze smartfonem czy przed komputerem, zaproponuj wprowadzenie zasad wyznaczających granice (zakaz korzystania z telefonu przy stole, bezpośrednio przed snem)

Jak w każdej innej sytuacji, kiedy masz wątpliwości co do sposobu wychowania wnuków, najważniejsza jest subtelność i argumenty. Tylko to gwarantuje, że Twoja opinia okaże się wartościowa. Każda rodzina jest inna, więc to Ty, opierając się na historii, własnych doświadczeniach i wypracowanych z młodszym pokoleniem relacjach możesz skutecznie wpływać na to, co się wewnątrz małej społeczności dzieje.

Praktyczne wskazówki - jak śledzić trendy w sieci?

Dzieci i młodzież są stale na bieżąco z treściami, które są popularne. Dzieje się tak z uwagi na czas spędzany w sieci oraz sieć kontaktów, jakimi najmłodsi dysponują. Przesyłanie sobie wiadomości, śledzenie popularnych profili - to tylko niektóre źródła informacji. Oto sposoby na to, w jaki sposób możesz śledzić najnowsze internetowe trendy:

  • Bądź on-line - bieżące korzystanie ze skrzynki mailowej czy konto w serwisie społecznościowym to minimum Twojej aktywności w sieci
  • Zachęcaj dzieci, by dzieliły się z Tobą tym, co je ostatnio rozbawiło, zaciekawiło
  • Korzystaj z serwisów młodzieżowych, w których znajdziesz rankingi typu: TOP 10 najpopularniejszych profili/video/trendów miesiąca
  • Czytaj raporty o zmianach w konsumpcji Internetu - to jak zmienił korzystanie z Internetu rozwój technologii mobilnej w ciągu ostatnich ośmiu lat, widocznie wpłynęło na relacje międzyludzkie, w tym rodzinne.

W jaki sposób ochronić dziecko przed zagrożeniami?

Walka z nieokreślonym wrogiem jest skazana na niepowodzenie. Musisz wiedzieć kim jest ten wróg i co jest w nim najbardziej niebezpieczne.

Dla dorosłych wróg typu „zagrożenia w sieci” może wyglądać zupełnie inaczej niż dla dzieci. O zagrożenia w sieci zapytano 304 dzieci w wieku 10-15 lat oraz 500 rodziców podczas badania Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Wyniki mogą dziwić…

W jaki sposób ochronić dziecko przed zagrożeniami?

Źródło: Raport z badania dzieci i rodziców, 12.11.2019 r. UKE [Badanie opinii publicznej w zakresie funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych oraz preferencji konsumentów. https://www.uke.gov.pl/akt/badanie-konsumenckie-dzieci-i-rodzicow-2019,277.html]

Tabele pokazują, że najważniejsze wśród dzieci i dorosłych zagrożenia w Internecie lekko się różnią. Warto, byś wziął to pod uwagę, opracowując plan niwelowania zagrożeń w Internecie.

By móc unieszkodliwić wroga, musisz także jak najwięcej o nim wiedzieć, stąd koniecznie:

  • Śledź raporty o zagrożeniach w sieci. Można je znaleźć na stronach: Rzecznika Praw Dziecka, Ministerstwa Cyfryzacji, różnych fundacji
  • Dyskretnie interesuj się na bieżąco, co zajmuje wnukom czas w sieci
  • Rozmawiaj z dzieckiem na temat konkretnych zagrożeń, które znasz. Przybliżaj zagadnienia

Patotreści w Internecie

Źródło: Patotreści w Internecie. Raport o problemie [Raport Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę i Puzzle Research 2019, https://fdds.pl/baza_wiedzy/patotresci-w-internecie/]

Jak widać na powyższym wykresie Dziadkowie, którzy są w grupie „inny dorosły z rodziny” nie rozmawiają z nastolatkami o patotreściach. A to źle. Lepiej, byś o tych treściach wiedział więcej.

  • Dowiedz się czy rodzice na pewno na bieżąco aktualizują oprogramowanie w smartfonie dziecka
  • Upewnij się, że w telefonie dziecka jest program antywirusowy oraz ochrona rodzicielska
  • Pytaj co jakiś czas o jakich formach zagrożeń Twój wnuk słyszał

Raport z badania dzieci i rodziców

Źródło: Raport z badania dzieci i rodziców, 12.11.2019 r. UKE [Badanie opinii publicznej w zakresie funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych oraz preferencji konsumentów. https://www.uke.gov.pl/akt/badanie-konsumenckie-dzieci-i-rodzicow-2019,277.html]

Narzędzia do kontroli rodzicielskiej

Liczba narzędzi w postaci aplikacji, które służą do odcięcia maluchów od niepożądanych treści wciąż rośnie. Podstawową ochroną, jeśli chodzi o komputery stacjonarne jest stworzenie dla dziecka oddzielnego konta. W pierwszej kolejności trzeba zarejestrować konto Microsoft, jeśli mamy do czynienia z oprogramowaniem Windows, następnie tworzy się grupę rodzinną, w ramach której włączamy monitorowanie aktywności dzieci w sieci. Dzięki temu, maluch uruchamiając komputer ma dostęp jedynie do aplikacji, które wybierze rodzic.

Dobrze w zakresie kontroli rodzicielskiej sprawdza się także Kaspersky Safe Kids, który można zainstalować zarówno na komputerach obsługiwanych przez Windows jak komputerach marki Apple. Co ważne to rozwiązanie sprawdza się też w telefonach i tabletach zarówno z systemem Android jak i IOS. Może na początku wydawać się bardzo skomplikowanym instalacja i dobranie odpowiednich ustawień w tego typu narzędziach do kontroli rodzicielskiej, jednak tak naprawdę to bardzo intuicyjne rozwiązania. Po zainstalowaniu aplikacji logujemy się do niej przez konto My Kaspersky i kolejno:

  1. Wybieramy, że aplikacja ma działać w trybie dziecka
  2. Tworzymy dwa profile: dziecka i opiekuna
  3. Uzupełniamy informacje o dziecku (imię, rok urodzenia)
  4. Klikamy w koło zębate, które oznacza ustawienia. W nich, w kategorii Internet ustawić można monitorowanie aktywności dziecka i określić jakie strony nie będą wyświetlane w wynikach wyszukiwania (np. porno, treści zawierające przemoc itp.)
  5. Określamy kategorie stron internetowych, które będą na danym urządzaniu zabronione i te, po wyświetleniu których opiekun zostaje ostrzeżony.

Może to wydawać się skomplikowane, jednak konfiguracja tego typu kontroli rodzicielskiej nie jest trudna, bo przeprowadza opiekuna krok po kroku przez kolejne funkcjonalności.

Poza ostrożnością, nie wolno Ci zapomnieć o rozmowie i kontakcie z dzieckiem. Pokaż, że znasz się na rzeczy, że sam dbasz o to, by być na bieżąco z zagrożeniami, bo nie chcesz dać się oszukać. Uświadom wnuki, że mimo iż jesteś Dziadkiem/Babcią też możesz dobrze orientować się w internetowych trendach. Jeśli masz okazję, napisz czasem do wnuka w mediach społecznościowych, zamiast dzwonić. To utwierdzi go w przekonaniu, że korzystanie z komunikatorów jest dla Ciebie jedną z naturalnych form kontaktu.

Bezpieczne korzystanie z Internetu przez wnuki - najczęściej zadawane pytania

  1. Jestem pewna, że mój wnuk za dużo czasu spędza z nosem w telefonie. Ma 12 lat i kiedy ze mną rozmawia nawet nie podnosi wzroku. Córce to zachowanie zdaje się nie przeszkadzać, bo trochę sama taka jest. Nieobecna podczas rozmów. Czy powinnam coś zrobić?

    Rozmowa z rodzicami wnuka jest kluczowa. Nawet jeśli nie rozumieją oni na co dzień zagrożeń, warto by ktoś z rodziny im je wskazał. Warunkiem skuteczności tego typu rozmowy jest Twoja znajomość tematu. Spróbuj wypisać sobie argumenty, które przemawiają za Twoim stanowiskiem. Pochwal się znajomością trendów i biegłością w sieci - to najpewniej przekona rodziców wnuka.

  2. Jestem kompletnie zielony w kwestiach związanych z Internetem. Używam go do nawigacji i wysyłania maili. Jak to zmienić, by chronić dzieci przed szkodliwymi treściami?

    Śledzenie tego, za czym podążają najmłodsi w sieci da Ci przewagę. Poza tym, postaraj się o szkolenie w zakresie korzystania z Internetu. W wielu miastach tego typu szkolenia dla osób 60+ w urzędach pracy czy delegowanych placówkach odbywa się za darmo.

  3. Mam 3-letniego wnuka, który czasem, kiedy jestem z nim sama, prosi o konkretny serial z Internetu. Wiem, jak go znaleźć, ale wiem czy powinnam to puszczać. Rodzice często to robią, by uspokoił się przed kąpielą. Ja nie wiem czy warto.

    Po pierwsze odpowiedz sobie na pytanie, na ile wartościowa jest prezentowana tak małemu dziecku treść. Po drugie zastanów się czy naprawdę obraz na ekranie jest na tyle dla maluszka atrakcyjny, by zrezygnować z aktywnej zabawy z Tobą? - rzadko tak bywa. Zwykle jest tak, że zainteresowanie dorosłego aktywnością małego dziecka jest na tyle absorbujące, że dziecko nie potrzebuje niczego więcej.

  4. Wciąż zastanawiam się czy ja - jako dziadek (69 l.) jestem dla wnuka (6 l.) atrakcyjnym elementem poznawania świata internetowego. Co prawda prowadzę własną działalność, wystawiam faktury, muszę mieć konta w mediach społecznościowych itp. jednak to dla wnuka nic nie znaczy. Jego świat wirtualny to coś zupełnie innego niż mój. Jak mam sprawić, by poczuł, że jego dziadek jest super?

    Profesjonalizacja swoich działań w Internecie jest ważna. Tak samo jak elastyczność, znajomość prawa czy wielobranżowość. I to właśnie doceni wnuk w dłuższej perspektywie. Najważniejsze w budowaniu relacji z dzieckiem, dla którego Internet jest ważniejszym niż rzeczywisty światem jest pokazanie nowego. Może to być link do filmu na YT, ale może to też być zaproszenie na koncert przesłane przez Messengera. Grunt, by Twój wnuk wiedział, że nie trzeba się Ciebie wstydzić, bo jesteś na czasie. Postępowy, uśmiechnięty i elastyczny Dziadek to prawdziwy skarb.

  5. Córka zasugerowała, że najlepszym prezentem dla mojej wnuczki będzie smartfon. Dziewczynka na 8 lat, jest zdolna chociaż zamknięta w sobie, nie wiem czy smartfon to dobry dla niej prezent.

    O roli nowoczesnych technologii w życiu najmłodszych decydujemy sami. Dobrze dobrany dla siedmiolatki smartfon, z rodzicielską zaporą i blokadami na treści niewiadomego pochodzenia to naprawdę bezpieczny prezent, który jednak trzeba kontrolować co jakiś czas. Co prawda wiek ośmiu lat wydaje się dość niski jak na pierwszy smartfon (o dwa lata mniej niż średnia w naszym kraju), jednak każdy przypadek jest inny i jeśli dziewczynkę pokierujemy oraz będziemy obserwować, z pewnością nic złego się nie stanie.

  6. Wnuczka prosi mnie o opłacenie zakupów w chińskim serwisie zakupowym AliExpress. Generalnie nie znam się na tym. Ale czytałam, że to normalny serwis zakupowy, z którego korzystają miliony ludzi. Czy zakupy są bezpieczne? Przyznam, że ceny są śmiesznie niskie i trochę się obawiam, czy powinnam zdecydować się na ich opłacenie?

    AliExpress jest coraz popularniejszy serwis, na którym wielu młodych ludzi robi zakupy. Żeby zdecydować się na zakup, warto sprawdzić sprzedawcę (opinie, liczba transakcji itd.). warto też pamiętać, że przy zakupach za dolary, bank dokona przewalutowania, które w 9 na 10 przypadków nie będzie opłacalne. Można więc albo wybrać płatność w złotówkach albo skorzystać z kantoru internetowego, by wymienić walutę.

Oceń ten artykuł:

Anna Setlak

Anna Setlak

Redaktorka i copywriterka, absolwentka Wydziału Humanistycznego KUL oraz Wydziału Politologii i Dziennikarstwa UMCS. Swoje doświadczenie lingwistyczne wykorzystuje w tworzeniu wartościowych treści, które przekazują wiedzę i tworzą fundament pozytywnych relacji.

Ostatnio dodane