Bezpieczne zakupy w Internecie

Internet to doskonałe miejsce na zakupy

Patrząc na zasięg korzystania z Internetu oraz liczbę aktywności, jaka wiąże się z korzystaniem z sieci, łatwo dostrzec w statystykach trend ku zwiększaniu się liczby osób kupujących w sieci. Już dawno minęły czasy, kiedy Internetu używaliśmy tylko po to , by sprawdzić skrzynkę mailową. Dziś Internet pozwala nie tylko kontaktować się z bliskimi, utrzymywać bliskość z wnukami mimo odległości, czerpać informacje ze świata czy grać w gry internetowe. Dziś znacznie chętniej niż jakieś 10 lat temu sięgamy po ten kanał, w celu dokonania zakupów. Ponad połowa Polaków deklaruje dokonywanie zakupów za pośrednictwem Internetu, a około 29% przyznaje, że zdarzyło im się również coś za pośrednictwem sieci sprzedać.

Co kupujemy w Internecie?

Poszczególne grupy wiekowe mają nieco inne podejście do zakupów i też inne rzeczy w sieci kupują.

Najwięcej osób, które deklarują się regularnie dokonywać zakupów online to osoby w wieku 25-34 lat (65%). Wśród osób w wieku 55 lat i więcej, regularne zakupy robi już tylko około 35% respondentów.

Z badań wynika, że najczęściej w sieci kupujemy odzież, obuwie i książki. Jednak zawartość naszych wirtualnych koszyków zmienia się w zależności od wieku i oczywiście pory roku. W końcu przed Bożym Narodzeniem mamy znacznie inne potrzeby niż np. wiosną.

Zakupy w sieci, czyli kupowanie rzeczy materialnych od pewnego czasu zostało uzupełnione usługami takimi jak szkolenia, prenumerata prasy czy zakup multimediów.  Coraz więcej Polaków w sieci ogląda telewizję, filmy i seriale, słucha radia i śledzi transmisje na żywo. W ostatnich latach znacznie rośnie internetowa aktywność najstarszej grupy społeczeństwa. Coraz śmielej sięgamy nie tylko po informacje z mediów, ale filmy, seriale i blogi. Wynika to m.in. z faktu coraz większej dostępności, ale i naszych rosnących kompetencji. Nie boimy się już Internetu jak osoby po 60-tym roku życia jeszcze 10 lat temu. Dziś założenie i regularne korzystanie z konta na Facebooku jest dla Dziadków normalne i wręcz intuicyjne.

Kto kupuje w sieci zabawki?

Z wiadomych względów jedną z częściej interesujących Dziadków kategorii produktów, których poszukujemy w sieci są zabawki. Jak się okazuje zakup zabawek za pośrednictwem Internetu deklarowało się kupić w ciągu ostatnich 12 miesięcy aż 40% respondentów (wg. raportu: E-commerce w Polsce 2019. Gemius dla e-Commerce Polska). Nie jest to najczęściej kupowana w sieci kategoria produktów, tym niemniej w badaniach wyraźnie widać, że zainteresowanie nią różni się z uwagi na wiek kupujących. Wśród osób powyżej 50 roku życia, zabawki (w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie wykonane w kwietniu 2019 roku) deklarowało się kupić 30% pytanych. Dla porównania 45% tej grupy deklarowało się kupować w sieci produkty farmaceutyczne, zaś tylko 23% produkty spożywcze. Do zakupu zabawek podchodzimy z dystansem i często zanim podejmiemy ostateczną decyzję porównujemy ceny w kilkunastu sklepach.

Dlaczego kupujemy w sieci?

Możliwość kupowania przez całą dobę, niższe niż w sklepach stacjonarnych ceny, możliwość kupienia wszystkiego jednocześnie bez konieczności odwiedzania kilku czy nawet kilkunastu sklepów. Kupujemy w sieci, bo jest łatwo, szybko i nierzadko taniej. Są też względy stricte praktyczne, bo przecież nie każdy ma możliwość transportu do domu mebli, sprzętu RTV czy AGD, czasem kupowanie w sieci jest więc jedyną możliwością. Do zakupów online przekonują nas nie tylko ceny na konkretny zakup, ale także kody rabatowe i dostęp do bieżących promocji, a także niskie koszty dostaw, w przypadku przekroczenia pewnego progu zakupów.

Źródło: E-commerce w Polsce. Gemius dla e-Commerce Polska

Zakupy w Internecie, by były satysfakcjonujące muszą być bezproblemowe, tanie i dawać więcej wyboru niż w sklepach stacjonarnych. Kwestia ceny kusi nas i przekonuje do dokonywania zakupów poza granicami naszego kraju. Jeśli chodzi o zakupy transgraniczne - wedle badań Gemiusa z 2019 roku - decyduje się na nie około 26% respondentów, z czego najwięcej z najmłodszej grupie. Ale by zakupy w sklepach za granicą mogły być bezpieczne, warto zacząć od naszych obaw co do zakupów w rodzimych sklepach online.

GEMIUS - istniejąca od 1999 roku firma badawcza, zajmująca się kompleksowym badaniem Internetu i zachowań w nim występujących

Jak kupujemy w Internecie i jak powinniśmy kupować?

Z uwagi na większe ryzyko związane z popełnianiem błędów w zakupach przez Internet znacznie łatwiej przychodzi nam zakup dwóch rodzajów produktów:

• produktów ze ściśle określoną specyfikacją (marka, model, typ, określona nazwa) jak chemia gospodarcza, niektóre kosmetyki i farmaceutyki, elektronika, książki;
• produktów, których wymiana lub zwrot są darmowe i bezproblemowe oraz oferowane przez wielkie sieci o dobrej opinii. W tym przypadku wymienić należy przede wszystkim odzież i buty.

Brak możliwości dotknięcia towaru, sprawdzenia jakości materiału odstręcza wielu z nas od zakupu odzieży oferowanej przez mniejsze sklepy czy np. od zakupu rzemiosła. Wiele zmienia elastyczne podejście sprzedawców, którzy oferują bezpłatne zwroty czy możliwość zobaczenia towaru w swoim showroomie. Niestety nie zawsze można wybrać się do stacjonarnego sklepu w Warszawie czy Szczecinie, jeśli mieszka się pod Wrocławiem. No i nie zawsze sprzedawcy w ogóle dysponują takim miejscem, w którym jego produkty można obejrzeć.

W teorii e-commerce (czyli eHandlu) wyróżnia się dwa kluczowe zachowania konsumenckie, które określają to w jaki sposób postępujemy podczas zakupów, odkąd Internet stał się naturalnych dla nich środowiskiem:

• ROPO (Research Online, Purchase Offline, czyli wyszukaj w Internecie, kup stacjonarnie) - polega to na tym, że informacji i opinii o produkcie poszukujemy w sieci, a zakupu dokonujemy w sklepie stacjonarnym. Wedle badań Gemius, efekt ROPO szczególnie widoczny jest w kategoriach: produkty spożywcze, sprzęt AGR RTV, odzież, obuwie, kosmetyki, perfumy.
• Odwrócone ROPO (Research Offline, Purchase Online) - konsument najpierw ogląda w sklepie stacjonarnym towar, by następnie kupić go taniej w Internecie. Ten efekt dotyczy zwłaszcza obuwia i odzieży sportowej, RTV AGD, ale również czasem zabawek i książek.

Płatności za zakupy w Internecie - jak robić je bezpiecznie?

By móc wyeliminować niebezpieczeństwa, warto wiedzieć co tak naprawdę sprawia, że część z nas rezygnuje z transakcji online. Boimy się zwykle oszustwa związanego z logowaniem do naszego banku podczas płacenia za zakupy, ale przecież to nie jedyna możliwość.

Za zakupy w Internecie płacić można:

1. Przelewem - na stronie sklepu jest numer konta oraz opis tego, w jaki sposób dokonać transakcji. Po kliknięciu w pole „kupuje” na naszą skrzynkę mailową dostajemy instrukcję w jaki sposób dokonać przelewu i co wpisać w jej tytuł. To dość archaiczny typ płatności, który wymaga sporo czasu.
2. Płatność gotówką lub kartą przy odbiorze - klikając w boks „kupują z obowiązkiem zapłaty” na maila lub SMSem dostajemy link do śledzenia naszej przesyłki. Wizytę kuriera zwykle poprzedza osobny SMS, a za zakupy płacimy dopiero kiedy przesyłka znajdzie się w naszym domu. To bezpieczny sposób płatności, w przypadku którego możemy zobaczyć towar jeszcze przez opłaceniem transakcji.
3. Płatność przez SMS - proces zakupu wygląda tak samo jak w innych rodzajach płatności, z tym, że nie korzystamy z banku, a obciążamy płatnością nasz rachunek telefoniczny.
4. Portfel elektroniczny - działa trochę jak portfel z realnymi pieniędzmi, bo możemy dysponować tylko tym, co mamy aktualnie w portfelu, a nie na koncie. Zakładamy elektroniczny portfel w postaci konta u dostawcy, a następnie bezpośrednio z niego przelewamy pieniądze. To rozwiązanie jest bezpieczne w tym sensie, że nikt nie wykradnie danych o naszym koncie, ale też nie wydamy więcej niż miesięcznie przeznaczyliśmy sobie na zakupy.
5. Płatność kartą - płacimy wpisując dane naszej karty płatniczej/kredytowej w specjalnym (zabezpieczonym) formularzu. Zatwierdzamy transakcję zwykle wpisując kod z SMS i dostajemy odpowiedź z centrum rozliczeniowego, że pieniądze są na koncie sprzedawcy. To bezpieczny sposób płatności, bo wiadomość o transakcji momentalnie pojawia się w naszym banku.
6. Systemy płatności pay by link (np. PayU, Dotpay, przelewy24) - po dokonaniu zakupów, zostajemy przekierowani na stronę, na której pojawiają się ikonki banków, wybieramy swój bank i logujemy się jak zawsze. Po tym od razu trafiamy na stronę, na której proszeni będziemy o potwierdzenie transakcji, jeśli klikniemy „płać”, system wygeneruje SMS, który po potwierdzeniu kończy transakcję. To bezpieczny sposób płacenia za zakupy, bo banki, które dostępne są w ofercie operatorów na bieżąco kontrolują ich działanie, nie trzeba się więc bać oszustwa.

Zakupy w sieci - regulacje prawne

Zasady zakupów w sieci reguluje prawo konsumenckie, a konkretnie zapisy dotyczące zawierania umów na odległość. To oznacza, że każdy krok prowadzący do sprzedaży za pośrednictwem sieci jest szczegółowo opisany w ustawie.

Poza tą ustawą regulacjami prawnymi, które regulują transakcje w sieci są:

• Kodeks cywilny z kwietnia 1964 roku
• Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną z lipca 2002 roku
• Ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej z lipca 2002 roku

PRZED ZAWARCIEM UMOWY!
Zanim jeszcze klikniemy „kupuję z obowiązkiem zapłaty”, musimy zostać przez podmiot sprzedający poinformowani o kilku kwestiach, które stanowią dla nas konsumentów zabezpieczanie.

I tak przedsiębiorca musi poinformować nas o:

• swoich danych (adres, numer, pod którym przedsiębiorca jest zarejestrowany, itd.),
• cechach produktu lub usługi, które oferuje (opis produktu, rozmiar itp.),
• sposobach płatności,
• zasadach reklamacji i odstąpienia od umowy ( w tym terminach i sposobie reklamacji),
• łącznej cenie produktu (z przesyłką, podatkiem),
• czasie obowiązywania oferty.

Zwroty towaru zakupionego przez internet
W sprzedaży internetowej inaczej niż stacjonarnej procedura zwrotu jest bardzo preferencyjna dla konsumenta. Co ciekawe i o czym warto pamiętać, w przypadku umów zawieranych na odległość, jeśli sprzedawca nie spełni obowiązku informacyjnego w stosunku do konsumenta, ten ma aż 12 miesięcy na odstąpienie od umowy!

KONSUMENT MA 14 DNI NA ODSTĄPIENIE UMOWY bez konieczności podawania przyczyny swojej decyzji. Termin ten jest regulowany prawnie i nie zależy od zgody przedsiębiorcy na terenie Unii Europejskiej a także w Norwegii i Islandii.

Co należy zrobić, by zwrócić zakupiony towar?

• Poinformować przedsiębiorcę o chęci odstąpienia od umowy,
• odesłać towar w ciągu 14 dni od jego zakupu,
• upewnić się, że wartość towaru nie została w żaden sposób zmniejszona (tzn. ubrania nie były noszone, produkt nie został zniszczony i nie nosi znamion używania).

Wyjątki od prawda do odstąpienia od umowy dotyczą:

• szybko psujących się towarów jak produkty spożywcze,
• produktów wyprodukowanych wedle ścisłych wskazówek konsumenta, produkty na zamówienie z logo, inicjałami, szyte na miarę itd.,
• produktów higienicznych,
• produktów zapieczętowanych, które zostały otwarte po ich doręczeniu (jak nagrania dźwiękowe, audiowizualne),
• usług jak przewóz rzeczy, najem samochodów, mieszkań, biletów - tu należy się posiłkować regulaminem konkretnego sklepu.

WARTO PAMIĘTAĆ!
Kupując towar na Allegro w opcji „kup teraz” mamy prawo odstąpienia od umowy, ale wyjątkiem od tej zasady jest kupno produktu od osoby fizycznej, a nie przedsiębiorcy (firmy). Wówczas obowiązują tylko zasady, jakie sprzedający opisuje w swoim regulaminie.

Co pomaga zabezpieczyć zakup?

By uniknąć potencjalnie groźnych sytuacji podczas kupowania online warto pamiętać, by łączenie z bankiem zawsze następowało poprzez strony z tzw. kłódeczką w adresie.

Jeśli tej kłódki nie ma, zakup będzie potencjalnie niebezpieczny.

Co więcej warto kierować się następującymi zasadami:

• nie kupuj w sklepach o niesprawdzonej opinii,
• nie instaluj aplikacji z nieznanych źródeł,
• czytaj regulaminy, zanim klikniesz „akceptuję”,
• dokładnie czytaj opisy produktów,
• jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości co do produktu, zapytaj sprzedawcę o szczegóły - zadzwoń lub napisz maila,
• zabezpiecz swoją domową sieć internetową (hasło, aktualizacje),
• zawsze sprawdzaj nadawcę wiadomości, które lądują w twojej skrzynce mailowej,
• nie udostępniaj przez mail czy SMS żadnych danych dotyczących logowania do twojej bankowości internetowej ani danych karty płatniczej,
• zawsze sprawdzaj dane dotyczące sprzedawcy, zanim zdecydujesz się na zakup (to dotyczy zwłaszcza zakupów na serwisach aukcyjnych i ogłoszeniowych),
• nie płać z góry za produkt, jeśli nie masz potwierdzenia jego sprzedaży - dotyczy to głównie serwisów aukcyjnych i ogłoszeniowych,
• podchodź z dystansem do wszelkich wielkich promocji, które w kontekście cen w innych źródłach są nader atrakcyjne.

Szczególną ostrożność warto zachować podczas zakupów na serwisach ogłoszeniowych czy aukcyjnych, gdzie mamy do czynienia nie z przedsiębiorcami, których działalność reguluje prawo konsumenckie, ale z prywatnymi sprzedawcami. Wówczas nasza ochrona jako konsumentów jest nieco mniejsza i zdecydowanie trudniej będzie nam dochodzić swoich praw. Zawsze jednak najważniejsze jest dokładne czytanie regulaminu i warunków sprzedaży. To ono może nas ustrzec od błędów i co ważniejsze utraty pieniędzy.

To samo tyczy się kupowania towarów zza granicy. Regulacje krajowe, dotyczące kraju sprzedaży, mogą być inne niż nasze, stąd warto dokładnie przeczytać jak traktowane są nasze prawa jako konsumenta, a jeśli nie mamy pewności, poradzić się kogoś kto w takiej sprzedaży jest biegły.

A co jeśli ktoś nas oszukał?

Nawet jeśli okazało się, że padliśmy ofiarą oszustów możemy próbować dochodzić swoich praw. I jak w innych przypadkach, warto zwrócić się do specjalistów. W przypadku zakupów przez Internet będzie to przede wszystkim UOKiK, czyli Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Jeśli mamy dowód na oszustwo, warto zacząć szukać pomocy u powiatowego rzecznika konsumentów, wykaz takich jednostek znajdziemy na stronie uokik.gov.pl.

Zakupy, niezależnie od tego czy są realizowane stacjonarnie czy wirtualnie, powinny być świadome i rozsądne. Od tego zależy nie tylko nasza satysfakcja, ale i bezpieczeństwo.

Bezpieczne zakupy w Internecie - najczęściej zadawane pytania

1. Nieczęsto kupuję coś przez Internet, ale jeśli już kupuję staram się zachować ostrożność. Stąd moje zaniepokojenie podczas porównywania cen niektórych przedmiotów. Podam na przykładzie. Kupuję właśnie plastikowy domek dla wnuków do ogrodu. Porównałam oferty ze sklepów internetowych i na Allegro. Co mnie zdziwiło, na Allegro są dwie oferty nowych domków, identycznych z tymi sprzedawanymi w sklepach internetowych i stacjonarnych, ale tańsze o 200-300 zł (domek, który wybrałam kosztuje 900 zł), czyli różnica jest spora. Z oferty nie wynika, że domki na Allegro czymkolwiek się różnią od tych ze sklepu, gdzie zwykle kupuję zabawki. Czy powinnam zdecydować się na tę tańszą ofertę?

   Zakupy za pośrednictwem serwisów ogłoszeniowych i aukcyjnych mimo oczywistych zalet, mają też swoje wady. By było bezpiecznie po pierwsze warto sprawdzić sprzedawcę, jego oceny i dane jak miejsce rejestracji działalności i numer konta. Po drugie warto do tego podmiotu zadzwonić czy napisać maila, by dowiedzieć się czy produkt wystawiony na aukcji to na pewno to, czego poszukujesz. Różnice w cenie w wysokości około 20-30 % są co najmniej zastanawiające, warto więc dopytać sprzedawcę skąd się biorą. Czasem podróbki są wiernymi kopiami ideałów, z tym, że jeśli chodzi o zabawki warto sprawdzić certyfikaty dopuszczające dany produkt do sprzedaży w UE. Dlatego warto dopytać o atesty organizacji europejskich, może to ich brak sprawia, że zabawki, w tym wypadku domki są o wiele tańsze. Pamiętaj, że Chiny są w stanie wyprodukować niemal identyczny sprzęt, ale nie będą w stanie otrzymać unijnych atestów. Dlatego sprawdź sprzedawcę i zabezpiecz transakcję (najlepiej zdecyduj się na płatność przy odbiorze i rozpakuj paczkę w obecności kuriera).

2. Jakiś czas temu zorientowałem się, że wiele sadzonek czy iglaków, które zwykle kupuję w pobliskim sklepie ogrodniczym, jest w Internecie znacznie tańsza. I to wliczając już koszty przesyłki. W jaki sposób mogę sprawdzić czy to rośliny dobrej jakości i czy warto je zakupić?

   W przypadku sadzonek bardzo ważnym elementem jest klasa szkółki, z której pochodzą. Dlatego w sieci warto kupować rośliny tylko oferowane przez szkółki, a nie prywatnych sprzedawców, którzy nie mogą podać pochodzenia krzewu. Co więcej, zawsze warto kontaktować się ze sprzedawcą i zorientować się z jakiego rocznika i skąd pochodzą dane sadzonki. Jakość i klasa szkółki będzie miała kluczowe znaczenie w rozroście roślin, które w sieci kupujemy. Dodatkowo warto sprawdzić historię i opinię o danej szkółce. Tylko wówczas mamy gwarancję jakości sadzonek.

3. Mam problem z poruszaniem się z uwagi na cukrzycę i sporą nadwagę. Żona już nie jest w stanie zrobić większości zakupów stacjonarnie, a nasze dzieci mieszkają w Irlandii i USA, musimy się więc przestawić na zakupy w sieci. Ubrania kupujemy od dawna i mamy sprawdzone sklepy, jednak nadal szukamy najlepszych dostawców produktów spożywczych. Jak mamy ich wybrać kupując jednorazowo duże ilości produktów? Jak to sprawdzać, jak reklamować ewentualne braki w dostawach?

   Produkty spożywcze są zwykle najbardziej dostępne i stosunkowo tanie w porównaniu do ich zakupu stacjonarnie. Warunek jest taki, że albo kupuje się je regularnie w jednym eSklepie, albo zamawia się jednorazowo duże ilości. Warto więc czytać opinie o sklepach, zamawiać głównie ze sklepów, które mają dobre opinie użytkowników i jeśli nie macie pewności co do zawartości przesyłki, zamawiać z płatnością przy odbiorze.

4. Na Facebooku jest mnóstwo sprzedaży na żywo. Pani pokazuje bluzeczki i inne ubrania, a dalej prosi o potwierdzenie sprzedaży i kontakt na priv. Czy to bezpieczny sposób zakupów?

   Owszem są sprzedawcy, którzy w opisywany sposób oferują ciekawe towary, jednak zawsze warto zachować ostrożność. Tak naprawdę wiadomość prywatna nie jest do końca równoznaczna z zamówieniem, jeśli więc nie zna się sprzedawcy, warto zawsze wybierać opcję płatności przy odbiorze. Co więcej, warto poczytać opnie o sprzedawcy, bo jeśli to „pani Jadzia”, która sprzedaje po prostu rzeczy, które sama gdzieś kupiła, transakcji nie reguluje prawo konsumenckie, a kodeks cywilny, trudniej będzie więc dochodzić swoich praw. Zawsze na potwierdzenie transakcji warto poprosić o osobnego maila, który w razie czego może być dowodem w sądzie.