Zmiany w prawie spadkowym

Zmiany w prawie spadkowym - czego dotyczą?

Najważniejsze zmiany w prawie spadkowym, które zostały wprowadzone w 2023 roku obejmują:

• rozszerzenie kręgu osób, które mogą zostać uznane jako niegodne dziedziczenia,
• zawężenie kręgu spadkobierców ustawowych,
• uproszczenie zasad składania oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku,
• zasady odrzucenia spadku przez rodziców w imieniu niepełnoletnich dzieci.

Zmiany w prawie spadkowym - stwierdzenie nabycia spadku

Według nowych regulacji, wprowadzonych 15 listopada 2023 roku, stwierdzenie nabycia spadku powinno zawierać:

• imię i nazwisko spadkodawcy,
• imiona jego rodziców,
• jego numer PESEL,
• datę i miejsce zgonu lub znalezienia zwłok spadkodawcy,
• ostatnie miejsce jego pobytu,
• wszystkich spadkobierców, którym przypadł spadek (ich imiona, nazwiska, imiona rodziców oraz daty i miejsca urodzenia (przypadku osób prawnych: nazwę i siedzibę firmy),
• tytuł powołania do spadku i wysokość udziałów w spadku,
• w przypadku dziedziczenia testamentowego: określenie formy testamentu oraz powołanie protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu,
• sposób przyjęcia spadku,
• spadkobierców dziedziczących gospodarstwo rolne podlegające dziedziczeniu z ustawy oraz ich udziały.

Zmiany w prawie spadkowym - nowe terminy uznania bądź odrzucenia spadku

Dziedzicząc spadek możemy odziedziczyć majątek lub długi, dlatego ważne jest przedłożenie sądowi informacji, czy decydujemy się przyjąć, czy też odrzucić spadek.

Stare przepisy przewidywały termin sześciu miesięcy na przedłożenie takiej informacji, ale od 15 listopada 2023 roku termin sześciu miesięcy ulega zawieszeniu w przypadku, jeśli oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wymaga zezwolenia sądu (czyli na okres postępowania sądowego).

Nowe przepisy odnoszą się przede wszystkim do nieletnich spadkobierców.

Postępowanie w tej sprawie polega na tym, że rodzice lub opiekunowie prawni dziecka występują do sądu rodzinnego o zgodę na przyjęcie lub odrzucenie spadku w imieniu dziecka. Do chwili otrzymania zezwolenia sądu termin sześciu miesięcy na przyjęcie bądź odrzucenie spadku zostaje zawieszony.

Dodatkowo zgoda sądu opiekuńczego lub sądu spadku będzie potrzebna, jeśli drugi rodzic, któremu przysługuje władza rodzicielska nie wyraża zgody na czynności spadkowe.

Zmiany w prawie spadkowym - krąg spadkobierców ustawowych

Rozpoczynając postępowanie spadkowe jedną z pierwszych i najważniejszych czynności jest ustalenie kręgu spadkobierców, czyli osób, które mają prawo do spadku.

Wyróżniamy dwa rodzaje kręgów spadkobierców:

• krąg spadkobierców testamentowych - są to spadkobiercy zapisani w treści testamentu,
• krąg spadkobierców ustawowych - spadkobiercy, którzy zostają ustaleni na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego.

Zgodnie ze starymi przepisami w przypadku braku zstępnych (czyli np.: małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy), spadek przypadał dziadkom spadkodawcy lub jego zstępnym. Skutkiem takiego stanu rzeczy były przedłużające się sprawy sądowe, ponieważ w sytuacji odrzucania spadku sądy musiały szukać kolejnych osób uprawnionych do przyjęcia spadku.

Nowe przepisy spadkowe ograniczają dziedziczenie zstępnych dziadków wyłącznie do ich dzieci (czyli cioć i wujków spadkodawcy) oraz wnuków (rodzeństwa ciotecznego lub stryjecznego spadkodawcy).

Z kręgu spadkobierców ustawowych wyłączeni zostają cioteczne i stryjeczne wnuki oraz dalsi krewni.

Zmiany w prawie spadkowym - spadkobiercy niegodni

W wyjątkowych sytuacjach, nawet pomimo posiadania prawa do dziedziczenia po spadkodawcy, sąd może uznać spadkobiercę za niegodnego, a tym samym odmówić mu prawa do spadku.

Spadkobierca niegodny to ten, który:

• dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,
• podstępem nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu,
• ukrył, zniszczył, podrobił lub przerobił testament.

Zgodnie z nowymi przepisami wprowadzonymi 15 listopada 2023 roku sąd może uznać niegodnym spadku tego, kto:

• uchylał się wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego orzeczeniem sądowym,
• uchylał się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.

Jeśli sąd zdecyduje, że spadkobierca jest niegodny, to traktuje go tak, jakby nie dożył otwarcia spadku.