Dlaczego chwalenie dzieci jest ważne w procesie wychowania?

Jak mądrze chwalić dziecko?

W życiu dziecka to rodzice oraz Dziadkowie pełnią najważniejsze role. To w dużej mierze od najbliższych członków rodziny zależy, jak ukształtuje się jego poczucie własnej wartości i pewność siebie. Jaką rolę ma w tym chwalenie? Tego dowiesz się z poniższego artykułu.
  • Ostatnia aktualizacja: 2020-11-13
  • Szacowany czas czytania: 6 min.
Dlaczego chwalenie dzieci jest ważne w procesie wychowania? / Jak mądrze chwalić dziecko?

Dlaczego chwalenie przychodzi z trudem?

Otrzymanie pochwały jest budujące dla każdego człowieka. Nawet wśród dorosłych, bycie docenionym i wyróżnionym za dobrze wykonane zadanie od razu zachęca do dalszej pracy i starań. Spróbuj sobie przypomnieć moment, kiedy zostałeś pochwalony w pracy lub w domu, przez najbliższych. Czy nie towarzyszyło temu wewnętrzne zadowolenie, duma? Czy nie czułeś większej motywacji do działania?

To jak człowiek reaguje na pochwały, podkreśla wagę chwalenia dzieci. Okres dzieciństwa to szczególny czas, mający kluczowe znaczenie w całym życiu człowieka. To wtedy kształtuje się charakter oraz podejście do codziennych spraw takich jak praca, czy nauka. Chwaląc wnuka w odpowiedni sposób i zauważając jego sukcesy, kształtujesz człowieka zmotywowanego do nauki i rozwoju i niebojącego się wyzwań.

Niby jest to oczywiste, że pochwały motywują do pracy i rozwoju. Dlaczego zatem wielu dorosłym przychodzi to z trudem? Przypomnij sobie - kiedy ostatni raz szczerze pochwaliłeś wnuka? Kiedy powiedziałeś, że dobrze sobie z czymś poradził? A teraz spróbuj odnaleźć w pamięci moment, kiedy go za coś skrytykowałeś.  Zapewne było to całkiem niedawno, w przeciwieństwie do szczerej pochwały. Dlaczego tak jest?

Dorośli dzielą zachowania dzieci na dwa typy: normalne oraz niepożądane. Kiedy dziecko zachowuje się poprawnie, nie krzyczy, nie płacze, zje cały obiad - traktujemy to jako normalne, naturalne zachowanie. Was przecież nikt nie chwali, kiedy zjecie cały posiłek. Z kolei zachowania niepożądane takie jak złość, rzucanie zabawkami, czy nieposłuszeństwo od razu chcemy korygować. Często wiążą się z tym zakazy i krytyka.

To właśnie z tego względu dzieci niestety słyszą więcej negatywnych opinii niż tych pozytywnych. Patrząc na to obiektywnie, brakuje im motywacji do dobrego zachowania, ponieważ mają wrażenie, że wszystko, co robią, robią źle. Po co się starać, skoro i tak prędzej czy później dziecko zostanie skrytykowane?

Chwalenie - dlaczego jest ważne?

Jako Babcia lub Dziadek - jedna z najbliższych dziecku osób - musisz mieć świadomość tego, że dziecko uczy się codziennie. Kiedy podejmuje próbę zawiązania butów, ubrania samodzielnie kurtki, umycia zębów, czy zjedzenia samodzielnie posiłku, jest do dla niego wyzwanie, a nie norma. Z wyzwaniem często wiąże się wizja niepowodzenia, a co za tym idzie stres. Doceniając wysiłki dziecka i dostrzegając jego małe sukcesy, dodatkowo zmotywujesz go do podejmowania kolejnych prób. Chwalone dziecko znacznie szybciej się rozwija i chętniej poznaje nowe umiejętności.

Konstruktywne pochwały niosą ze sobą wiele korzyści i mają na dzieci pozytywny wpływ.

Wśród chwalonych dzieci można zaobserwować:

  • Większą samoocenę - dziecko nie potrafi w pełni docenić, czy coś robi dobrze, czy źle. Musi to usłyszeć od dorosłego. Dzieci doceniane przez najbliższych są bardziej pewne siebie, a ta cecha jest fundamentalna w kształtowaniu poczucia własnej wartości.
  • Większą motywację do rozwoju - każdy lubi czuć, że bliscy wspierają go w osiąganiu nowych celów. Dziecko, które czuje dumę najbliższych, będzie zmotywowane do dalszej pracy.
  • Większą świadomość własnych możliwości - kiedy dziecko widzi, że robi coś dobrze, jest bardziej świadome tego, co potrafi. Dostrzeganie własnego potencjału jest ważne, ponieważ pozwala dziecku określić przestrzenie, w których czuje się najlepiej i może się dalej realizować.
  • Lepszą relację z najbliższymi - pochwały są źródłem bardzo pozytywnych emocji, a te jak wiadomo, są kluczowe w budowaniu relacji z dzieckiem. Częste chwalenie wnuka na pewno będzie korzystne dla Waszej więzi. Dziecko będzie czuło Waszą akceptację i zaufanie.

Jak mądrze chwalić wnuka?

Już wiesz, że chwalenie wnuka jest bardzo korzystne dla jego rozwoju i należy to robić. Jak jednak poprawnie chwalić dzieci? Wbrew pozorom, nie jest to takie oczywiste. Jeśli do tej pory używałeś stwierdzeń takich jak „Ale mądry z Ciebie chłopiec” albo „O, ślicznie!”, najwyższy czas to zmienić. Tak ogólne hasła niewiele mówią dziecku i tak naprawdę wnuk nie wie, co robi dobrze i za co zyskuje pochwałę.

Oto kilka zasad, dzięki którym dowiesz się jak mądrze chwalić wnuka:

  1. Pochwała musi być konkretna. Dziecko musi wiedzieć, co dokładnie mu się udało i za co jest chwalone. Chwaląc wnuka, używaj konkretnych sformułowań. Zamiast „super!”, powiedz „bardzo ładnie narysowałeś ten obrazek, doskonale dobrałeś kolory i nie wyjechałeś za linię, brawo!” Tak wypowiedziana pochwała jest dla dziecka czytelna i zrozumiała. Dodatkowo zachęca wnuka do dalszego rysowania.
  2. Chwal dziecko od razu po wykonaniu zadania. Jeśli wnuk próbuje się pochwalić, zwróć na niego uwagę i doceń pracę, jaką włożył w zadanie. Nie odkładaj tego momentu na później, bo prawdopodobnie dziecko nie może doczekać się Twojej opinii.
  3. Dopasuj pochwałę do wieku dziecka. Jeśli Twój wnuk jest już starszym dzieckiem, powiedzenie, że ładnie narysował obrazek to za mało. Doceń też pomysł na rysunek oraz wykaż się bardziej szczegółowym wskazaniem, co Ci się podoba. U starszych dzieci, pochwała może być również okazją do nawiązania rozmowy. Możesz zapytać, skąd wziął pomysł na temat rysunku, czy nawiązuje on do jakiejś bajki, kogo przedstawia, itd.
  4. Udzielając pochwały, skup się na dziecku. Kiedy chcesz pochwalić wnuka, nie zajmuj się w tym czasie innymi rzeczami. Odłóż na chwilę komputer, telefon, czy gotowanie. Pamiętaj, że wnuk chce Ci się pochwalić czymś, na co poświęcił trochę czasu. Na pewno dasz radę poświęcić mu 3 minuty pełnej uwagi i docenić pracę, jaką w to włożył.
  5. Nie kłam. W chwaleniu nie chodzi o to, by punktować rzeczy, które Ci się nie podobają lub dziecku nie wyszły. Jeśli dziecku nie udało się prawidłowo zawiązać butów, nie chwal go za to, że świetnie sobie poradził, bo nie jest to prawda. Zamiast tego doceń to, że spróbował. Pochwal go za dobre chęci i za to, że chce uczyć się samodzielności.
  6. Unikaj negatywnych komentarzy. Pochwała powinna być w całości pozytywna. Nawet jeśli coś dziecku nie wyszło, nie powinieneś mówić np. „drzewo ładne, ale nad rysunkiem pieska musisz jeszcze popracować”. Zamiast tego, pochwal tylko ładnie narysowane drzewo.
  7. Nie łącz pochwały z krytyką. Analogicznie jak w poprzednim punkcie, aby pochwała była nacechowana pozytywnie, nie powinna nosić w sobie śladów krytyki. Nie chwal wnuka słowami „jednak udało Ci się to zrobić bez płakania”, „w końcu umiesz kolorować, nie wyjeżdżając za linie”. Takie sformułowania nacechowane są negatywnie i wzbudzają w dziecku poczucie winy, które wcale nie działa na niego motywująco.
  8. Doceniaj nie tylko efekt, ale również pracę. Zauważaj postępy, jakie wnuk poczynił od ostatniego razu, kiedy Ci się chwalił. Jeśli podkreślisz to w swojej pochwale, dziecko będzie wiedziało, że pamiętasz, co zrobiło ostatnio i widzisz jego starania.
  9. Pytaj, co sam wnuk sądzi o swojej pracy. Jeśli masz już do czynienia ze starszym wnukiem, warto dowiedzieć się, co on sam sądzi o tym, co udało mu się zrobić. Czy jest z siebie zadowolony? Co mu się najbardziej podoba? Oczywiście Ty również powinieneś go pochwalić, jednak zadawanie takich pytań skłania dziecko do refleksji. Możesz również poznać, czy dziecko jest krytyczne wobec siebie, czy wręcz przeciwnie. Bycie konstruktywnym wobec siebie to trudna umiejętność, którą warto w ten sposób ćwiczyć. W ten sposób dziecko odkryje również, że istnieją różne perspektywy patrzenia na to samo zjawisko. Nabierze wówczas dystansu i stanie się bardziej obiektywne i otwarte na opinie i poglądy innych ludzi.

Czego unikać chwaląc wnuka?

Oprócz zasad mówiących jak chwalić dziecko powinieneś zapamiętać również kilka wskazówek, które podpowiedzą Ci czego unikać. Czasem nieświadomie możesz popełnić błąd, który zapisze się w pamięci dziecka i narobi więcej szkody, niż pożytku. Czego zatem nie powinieneś mówić, kiedy chcesz pochwalić wnuka?

  • Uważaj na słowa wyrażające zniecierpliwienie. Mówiąc „nareszcie umiesz tabliczkę mnożenia” podkreślasz, że zajęło to dziecku dużo czasu. Jednocześnie sugerujesz, że być może mógł się do tego bardziej przykładać i wcale nie traktujesz tego jak sukces.
  • Unikaj porównań, zwłaszcza pomiędzy rodzeństwem. Porównywanie dziecka do zdolniejszych od niego kolegów wcale nie działa na niego motywująco. Mówiąc „bardzo ładnie rysujesz, ale Kasia jest bardziej uzdolniona plastycznie” wcale nie chwalisz dziecka. Podburzasz jego poczucie własnej wartości, ponieważ wnuk wówczas czuje, że jest gorszy od owej Kasi. Najgorsze, co możesz zrobić to porównywać wnuka do starszego rodzeństwa. Mówiąc np. „w tym wieku Jaś potrafił już jeździć na rowerze” nie zachęcasz dziecka do nauki tej umiejętności. Dodatkowo wprowadzasz między rodzeństwem niezdrową rywalizację, która może negatywnie wpłynąć na ich braterską relację.
  • Nie bądź zbyt krytyczny. Mówiąc „cieszę się, że dostałaś dobrą ocenę, ale na pewno stać Cię na więcej” wzbudzasz w dziecku poczucie winy, że nie starało się wystarczająco. Wymagając od wnuka coraz więcej i więcej sprawisz, że dziecko nigdy nie będzie zadowolone z siebie i będzie wobec siebie zbyt krytyczne. Doceniaj pracę, jaką poświęcił wnuk, by coś osiągnąć. Odpowiednia motywacja na pewno zachęci go do dalszej pracy i następnym razem poradzi sobie jeszcze lepiej.

Chwalenie wnuków - najczęściej zadawane pytania

  1. Moja wnuczka ma bardzo niską samoocenę. Ma bardzo uzdolnioną plastycznie koleżankę w przedszkolu i niestety nasze pochwały niewiele dają. Jak możemy wpłynąć na to, by bardziej w siebie wierzyła? Ostatnio nawet całkowicie odmówiła rysowania, bo stwierdziła, że nie lubi tego robić.

    Spróbuj wytłumaczyć wnuczce, że różnie dzieci mają różne talenty i nie oznacza to, że należy rezygnować z tego, co się lubi. Podkreśl, że każdy może rysować tak, jak potrafi i to, że ktoś ma do tego więcej talentu, nie przekreśla jej umiejętności. Być może jednak Twoja wnuczka chce rozwinąć inną pasję, w której będzie czuć się dobra? Najważniejsze jest pozwolenie dziewczynce na samodzielną decyzję i wspieranie jej w rozwijaniu hobby, które sprawia jej radość.

  2. Widać, że wnuk bardzo lubi, kiedy się go docenia i co chwile chce chwalić się tym, co potrafi zrobić. Na początku staraliśmy się zwracać na wszystko uwagę, jednak doszliśmy ostatnio do wniosku, że staje się to zbyt natarczywe. Nie chcemy wzbudzić w dziecku poczucia, że we wszystkim jest najlepszy i wszystko mu się udaje. Obawiamy się, że gdy pójdzie do szkoły, nie będzie mógł poradzić sobie z gorszymi ocenami.

    Rzeczywiście zbyt dużo pochwał w życiu dziecka może rozwinąć u niego zbyt dużą pewność siebie i brak odporności na krytykę. Spróbujcie dawkować swoje pochwały, na rzecz rozmowy z wnukiem na temat jego umiejętności. Kiedy wnuk chwali się sportową umiejętnością, zapytaj czy długo jej się uczył. Możesz również podkreślić, żeby zawsze pamiętał o bezpieczeństwie, ponieważ jego kolejne próby zaimponowania Wam mogą skończyć się kontuzją. Starajcie się również nie chwalić dziecka za rzeczy błahe. Pochwały zarezerwujcie na osiągnięcia ważne albo dla Was, albo dla rozwoju wnuka.

  3. Mój wnuk bardzo szybko się do wszystkiego zniechęca. Zawsze chwalimy go, kiedy uda mu się skończyć jakąś czynność, ale niestety nie przynosi to rezultatów. Jak możemy go zmotywować i sprawić, że nie będzie się tak szybko zniechęcał?

    Jeśli Twój wnuk szybko traci zapał, być może cechuje go zbyt mała pewność siebie. Jeśli widzisz moment kryzysowy u dziecka i czujesz, że zaraz się podda, spróbuj go dopingować. Możesz mu nawet pomóc, żeby dodatkowo poczuł Twoje wsparcie. Podkreślaj, jak dobre sobie radzi i jak bardzo dumny jesteś z niego.

Oceń ten artykuł:

Anna Setlak

Anna Setlak

Redaktorka i copywriterka, absolwentka Wydziału Humanistycznego KUL oraz Wydziału Politologii i Dziennikarstwa UMCS. Swoje doświadczenie lingwistyczne wykorzystuje w tworzeniu wartościowych treści, które przekazują wiedzę i tworzą fundament pozytywnych relacji.

Ostatnio dodane