Ogrodniczy kalendarz biodynamiczny

Czym jest biodynamika i skąd się wzięła?

Biodynamika to nauka o siłach żywotnych organizmów. Biodynamikę kojarzymy ze zrównoważonym, holistycznym podejściem, które wykorzystuje wyłącznie organiczne materiały do nawożenia gleby. Uprawy oparte o biodynamikę to zamknięte gospodarstwa oparte o zróżnicowany ekosystem i w dużej mierze opierające się o naturalny cykl księżycowy.

Rolnictwo biodynamiczne - obecnie rozumiane jest jako rodzaj rolnictwa ekologicznego. Ideę rolnictwa ekologicznego opracował Rudolf Steiner - austriacki filozof, mistyk, prawdziwy człowiek renesansu. Steiner był autorem cyklu wykładów o tytule „Podstawy wiedzy duchowej dla powodzenia rolnictwa”. Wg niego znaczący, a nawet kluczowy wpływ na życie zwierząt i roślin ma położenie księżyca. Steiner określił dokładne daty, a nawet godziny, w których najlepiej dokonać siewu, określił jakie rośliny powinny ze sobą sąsiadować, by plony były najlepsze. W ramach stworzonej przez Steinera reguły można również dobrać odpowiednie do pielęgnacji roślin preparaty oraz warunki środowiskowe, które mają wymierny wpływ na wzrost roślin i plony.

Koncepcja biodynamiki sformułowana przez austriackiego filozofa opiera się o poznawanie natury i czerpanie z tej obserwacji wskazówek pomagających w uprawach i plantacjach. Opublikowane w 1924 roku w „Kursie rolniczym” założenia są konsensusem pomiędzy niezadowolonymi z rezultatów upraw rolników, wykorzystujących chemiczne środki upraw, a holistycznym podejściem do rolnictwa. Idea Steinera jest podejściem czerpiącym wartościowe informacje z obserwacji natury, rozumieniu oraz interpretacji jej praw.

Czym jest biodynamiczny kalendarz?

Rolnictwo biodynamiczne bywa uważane za ekstremalną wersję rolnictwa ekologicznego. To sposób uprawy zgodny z ekologią oraz naturą, co z kolei równoważne bywa z fazami księżyca. Związanie czasu siewu i zbirów z fazą księżyca upatrywane bywa jako naturalne powiązanie świata ziemskiego ze wszechświatem.

Kalendarz biodynamiczny jest zgodny z siłami, które od wieków regulują życie na naszej planecie. To on uwzględnia temperaturę, poziom oświetlenia danej półkuli. To dzięki temu kalendarzowi wiemy, że w niektórych szerokościach geograficznych nie da się uprawiać pewnych roślin, chociaż w innych ich wzrost praktycznie nie zależy od zaangażowania człowieka.

Biodynamiczny kalendarz definiuje Ziemię, ze wszystkimi jej organizmami, jako organizm żywy podlegający bieżącym zmianom i potrafiący się do tychże zmian dostosować. Stąd właśnie przekonanie o tym, że im bardziej umiejętne dostosowanie upraw i hodowli do tego, co podpowiada Ziemia, tym więcej zebranych zbiorów.

Czy kalendarz biodynamiczny ma coś wspólnego z siłami kosmosu?

Niektórzy są zdania, że w kalendarzu biodynamicznym najważniejszy jest wpływ energii księżycowej, która dociera do Ziemi z przestrzeni kosmicznej. W mniej „fantastycznej wizji” mamy do czynienia z dostosowaniem obowiązków ogrodnika do okresu, w jakim Księżyc okrąża Ziemię (a jest to mniej więcej 27 dni).

W obu wersjach chodzi o siłę, z jaką Księżyc oddziałuje na soki roślinne i wodę. Wszystko za sprawą sił przyciągania. Nie bez znaczenia jest tu również cykliczność, która pozwala organizmom żywym opierać się na pewnej nieuchronności zachodzących zmian.

Kalendarz biodynamiczny bywa stosowany nie tyko w ogrodzie, ale i zdrowiu oraz pielęgnacji urody. Nie jest bowiem tajemnicą, że niektóre fazy księżyca sprzyjają ingerencji w tkanki podskórne czy nawet układ trawienny, a inne mniej.

Jeśli przyjrzeć się literaturze gatunku, mamy mnóstwo przykładów na wiązanie kalendarza biodynamicznego z zabobonami. Najczęściej dotyczy to medycyny ludowej i homeopatii, która nie ma potwierdzenia w literaturze naukowej.

Jak kalendarz biodynamiczny determinuje prace w ogrodzie?

Co ciekawe metody biodynamiczne upraw często opisywane są szczegółowo na opakowaniach roślin siewnych czy donicach roślin, które kupujemy do nasadzeń w naszych ogródkach.

Dni każdego miesiąca w kalendarzu biodynamicznym podzielić można przede wszystkim na te szczególnie korzystne i szczególnie niekorzystne do sadzenia i siewu roślin.

Dodatkowo możemy rozróżnić:

• dni na prace przy roślinach kwiatowych
• dni, które trzeba poświęcić na opiekę nad roślinami liściastymi
• okres odpowiedni na zajęcie się roślinami owocowymi
• dni na prace przy roślinach korzeniowych

Na efektywność poszczególnych prac ogrodowych wpływ ma przyporządkowanie położeniu Księżyca konkretnych znaków zodiaku:

1. Księżyc w znakach żywiołu ziemi (Koziorożec, Byk, Panna) to czas na pracę z roślinami, których plonem jest korzeń oraz dobry okres na przesadzanie
2. Księżyc w znakach żywiołu ognia (Lew, Strzelec, Baran) to okres pielęgnacji roślin, które rodzą owoce i nasiona oraz okres doskonały na zbiory roślin liściastych i ziół
3. Księżyc w znakach żywiołu powietrza (Bliźnięta, Wodnik, Waga) oznacza zielone światło na siew i pielęgnację roślin kwiatowych i zbiory owoców roślin liściastych
4. Księżyc w znakach żywiołu wody (Rak, Skorpion, Ryby) jest czasem najlepszym na siew i pielęgnację roślin, których plonem są liście i warzywa. Wówczas też warto zrezygnować ze zbiorów roślin liściastych.

Podążając za zaleceniami zawartymi w kalendarzu biodynamicznym możemy z powodzeniem zaplanować pierwsze, wiosenne prace ogrodowe.

Dla przykładu:

• Kwiecień - okres na usuwanie chwastów i uszkodzonych odcinków korzeni. Przed pełnią w tym miesiącu można pozwolić sobie na wysiew np. nagietka. W niektórych dniach tego miesiąca występują szczególnie sprzyjające warunki do tworzenia żywopłotów z derenia czy sosny, świerka oraz berberysów.
• Maj - przed nowiem (fazą, w której Księżyc nie jest z Ziemi widoczny gołym okiem) możemy wysiewać nasiona roślin liściastych. W maju ścinamy przekwitłe kwiatostany, wysiewamy fasolę, a w szklarniach możemy już siać ziarenka na arbuzy i melony. Po pełni Księżyca powinniśmy przeznaczyć ponad dwie doby na opiekę nad roślinami owocowymi.
• Czerwiec - dni przed pełnią i w trakcie oraz po nowiu to najlepszy czas na siew i sadzenie roślin. Ponadto okolice trzeciej kwadry to okres idealny na pracę przy roślinach korzennych i owocodajnych.

Czy każdego roku kalendarz biodynamiczny wygląda tak samo?

Dlaczego nie opisujemy szczegółowo każdego miesiąca? Bo w każdym roku idealne dni na opiekę nad poszczególnymi grupami roślin będą inne.

Wpływ, jaki Księżyc ma na uprawy roślin nie jest stały. Zależy nie tylko od jego położenia, ale również od położenia innych planet oraz ciał niebiskich, a także innych zmiennych. Dlatego jeśli chcesz w konkretnym roku zastosować u siebie kalendarz biodynamiczny, musisz aktualizować swoją wiedzę na bieżąco.

Aby kalendarz biodynamiczny mógł faktycznie pomóc w uprawach warto po pierwsze, co roku go aktualizować, a po drugie nie spodziewać się spektakularnych efektów po pierwszych miesiącach stosowania. Nie można również zapominać o obserwacji upraw, bo to ona jest podstawą do wprowadzania korzystnych zmian dla warzyw i owoców.

Preparaty biodynamiczne - czy coś takiego istnieje?

W praktyce ekologicznego rolnictwa do nawożenia używa się wyłącznie tego, co produkuje gospodarstwo rolne. Dlatego też często np. do nawożenia ziemniaków stosuje się gnojówkę. Jednak w świetle obecnych zasad ogrodnictwa biodynamicznego znacznie wydajniejsze zdają się być preparaty określane jako biodynamiczne, czyli wszystkie te oparte na preparowanych organach zwierzęcych.

Profesjonalne preparaty biodynamiczne - przygotowywane są w nielicznych i specjalistycznych gospodarstwach biodynamicznych i opierają swój skład na kilku gatunkach roślin. Skład owych preparatów ma za zadanie maksymalnie przygotować glebę do przekazywania z niej roślinom potrzebnych składników odżywczych. Dlatego w składzie tychże preparatów mamy do czynienia z mieszankami roślin, które pobudzić mają wzrost i rozwój posadzonych na naszej rabatce roślin.

Znawcy tematu twierdzą jednak że samo kupno preparatu biodynamicznego na niewiele się zda, w przypadku osoby nie posiadającej wiedzy na temat roślin, faz ich wzrostu, pożądanej gleby itd. Chodzi bowiem o holistyczne spojrzenie na uprawy, a nie tylko nastawianie się na ich szybki wzrost.

Czy wiec kalendarz biodynamiczny będzie odpowiedni do stosowania w każdym ogródku? Czy wszędzie się sprawdzi? Niekoniecznie i nie ma co do tego wątpliwości. Wiele zależy od jakości gleb, konsekwencji naszego działania, a także warunków klimatycznych w danym roku. Ale czy warto próbować? Oczywiście, jeśli tylko potrafmy być zdeterminowani i potrafimy się trzymać wcześniej ustalonego planu - nic nie szkodzi spróbować!

Ogrodniczy kalendarz biodynamiczny - najczęściej zadawane pytania

1. Sąsiadka powiedziała mi o kalendarzu biodynamicznym i o tym, że ona sadzi i sieje rośliny w swoim ogrodzie opierając się wyłącznie o czerpane z niego wskazówki. Owszem jej rabatka jest piękna, ale terminy nasadzeń zupełnie nie zgadzają się z tym, czego ja nauczyłam się od swoich rodziców. Czy powinnam w jednym sezonie spróbować skorzystać z kalendarza biodynamicznego i zarzucić metody, które stosuję od lat? Jaką mam gwarancję, że to zadziała?

   To czy w Twoim ogrodzie sprawdzi się, czy nie, stosowanie zaleceń kalendarza biodynamicznego nie jest możliwe do stwierdzenia jednoznacznie. A już na pewno nie sposób tego ocenić po jednym sezonie. Jeśli istnieją wyraźne różnice między przestrzeganymi przez Ciebie dotychczas terminami siewu czy nasadzeń, a tymi określanymi z pomocą kalendarza biodynamicznego, niewykluczone, że część roślin zareaguje na zmianę niekorzystnie.
   Spróbuj stosować zalecenia z kalendarza biodynamicznego dla roślin sadzonych po raz pierwszy w kolejnym sezonie. Podstawą określenia, w jaki sposób nowy sposób organizacji ogródka sprawdza się na konkretnych roślinach, jest obserwacja. To dzięki niej zauważysz co służy, a co wręcz przeciwnie przeszkadza Twoim roślinom. To dzięki obserwacji jako opiekun roślin możesz zachowywać się elastycznie i w razie czego dosypywać np. innych mieszanek użyźniających glebę.
   Wzrost roślin oraz ich kwitnienie to proces wieloskładnikowy, na który wpływ ma nie tylko faza Księżyca, ale i gleba czy jej odpowiednie nawożenie. Pamiętaj, że taki ogrodniczy kalendarz nie jest również remedium na szkodniki i inne zagrożenia, na jakie narażone są Twoje rośliny.

2. Mam pewne wątpliwości dotyczące kalendarza biodynamicznego. Z jednej strony to jakieś zabobony i magia, z drugiej jednak pomaga wyeliminować sztuczne nawozy. Jaka jest prawda?

   Prawda jak zawsze leży po środku. Z jednej strony ślepe kierowanie się wskazówkami z kalendarza biodynamicznego, bez odnotowywania zmian w ogrodzie nie ma sensu, z drugiej porzucanie całkowicie wskazówek, jakie dostajemy z rolnictwa ekologicznego też nie wydaje się być rozsądne. Polecamy więc umiejętne stosowanie wszelkich „cudownych metod”. Warto się zastanowić co tracimy próbując korzystać z wiedzy wypracowanej lata temu. Nawet jeśli plony nie będą spektakularne, może warto spróbować czegoś nowego, a zarazem opartego o bieżące warunki.