Brak spadkobierców – co się stanie z moim mieszkaniem po śmierci?

Kto dziedziczy po spadkodawcy?

Kodeks cywilny dokładnie określa jakie osoby i w jakiej kolejności są powołane do spadku po zmarłym spadkodawcy. Zgodnie z tymi przepisami:

• w pierwszej kolejności powołane są do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek - dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 całości spadku. Natomiast jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych,
• w razie braku dzieci spadkodawcy, powołani do spadku są jego małżonek i rodzice. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem wynosi ¼ całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy wynosi połowę spadku,
• w razie braku dzieci i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych,
• jeżeli spadek przypada rodzicom, a jedno z nich nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Natomiast jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom,
• w braku dzieci, małżonków rodziców, rodzeństwa i dzieci rodzeństwa, cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy - dziedziczą oni w częściach równych. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom, a w razie ich braku - udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych,
• w braku małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.

Katalog osób, które mogą po Tobie dziedziczyć jest dosyć szeroki. Może więc być trudne do wyobrażenia, że nie pozostawisz po sobie żadnej osoby, która będzie mogła objąć Twój majątek po śmierci. Jednak brak tak takich osób wcale nie musi wynikać z tego, że wcześniej zmarli. Osoby uprawnione do spadku mogą bowiem być uznane za niegodne dziedziczenia.

Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:

• dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,
• podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności,
• umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę przerobionego lub podrobionego.

Uznania spadkobiercy za niegodnego może żądać każdy, kto ma w tym interes. Z żądaniem takim może wystąpić w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem lat trzech od otwarcia spadku. Osoba uznana za niegodną dziedziczenia jest traktowana tak, jakby nie dożyła otwarcia spadku.

Co stanie się z Twoim mieszkaniem w przypadku braku spadkobierców?

Wiesz już kto może po Tobie dziedziczyć oraz jaka jest kolejność dziedziczenia ustawowego. Ale co w przypadku, gdy nie masz spadkobierców, bo nie masz dzieci, rodzice już nie żyją i nie masz żadnych innych krewnych? Co wówczas stanie się z Twoim mieszkaniem? Ustawodawca przewidział sposób dziedziczenia również w razie braków spadkobierców.

Zgodnie z Kodeksem cywilnym, w braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.

Zatem, jeżeli w skład Twojego majątku wchodzi tylko mieszkanie, w braku spadkobierców przypadnie ono gminie, w której mieszkasz. To samo dotyczy całego majątku, który posiadasz. Dziedziczenie mieszkania wchodzi oczywiście w grę, jeżeli mieszkanie to jest Twoją własnością.

Jak rozporządzić swoim mieszkaniem na wypadek śmierci?

Jedynym sposobem na rozporządzenie swoim mieszkaniem na wypadek śmierci jest sporządzenie testamentu. Testament to zapis ostatniej woli, który pozwala na dowolne rozporządzenie swoim majątkiem. Jeżeli więc żyjesz w nieformalnym związku i nie masz żadnych innych krewnych, a chcesz aby Twoje mieszkanie po Twojej śmierci odziedziczył Twój partner, możesz zapisać mu je w testamencie. Dzięki temu zabezpieczysz swojego partnera na wypadek Twojej śmierci. W przeciwnym razie nie będzie mógł odziedziczyć Twojego mieszkania, ponieważ nie jest w kręgu spadkobierców ustawowych.

Testament możesz sporządzić w jeden z następujących sposobów:

• testament możesz napisać w całości pismem ręcznym, podpisać i opatrzyć datą
• w formie aktu notarialnego - u notariusza, który będzie go również przechowywał
• w obecności dwóch świadków oświadczysz swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałku województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego

W testamencie możesz zapisać swoje mieszkanie w zasadzie komu zechcesz. Nie musi to być koniecznie jakaś inna konkretna osoba. Swój majątek możesz również zapisać jakiejś fundacji, a nawet ustanowić nową fundację w testamencie. Ustanowiona przez Ciebie fundacja odziedziczy Twoje mieszkanie, jeżeli zostanie wpisania do rejestru w ciągu dwóch lat od otwarcia spadku.