Rymowanki dla dzieci, których dziadkowie uczą swoje wnuki

Skąd pomysł na śpiewanie rymowanek?

„Sroczka kaszkę ważyła…”, czy „Idzie rak, nieborak” to słowa, które dokończyć potrafi niemal każdy. Rymowanki towarzyszą każdemu dziecku od najwcześniejszych lat i często to właśnie te zdania powtarzane są przez malca jako pierwsze. Dziadkowie również mają w tym dużą rolę. Zabawiając dziecko, na pewno często sięgacie po znane Wam rymowanki, wywołując na twarzach wnuków szeroki uśmiech.

Czy taka zabawa ma wpływ na rozwój dziecka? Okazuje się, że tak i to niemały. Rymowanki służą nie tylko zabawie, ale także dość mocno oddziałują na psychikę i rozwój zarówno niemowląt, jak i małych dzieci. Z tego względu, jako Dziadkowie, powinniście pamiętać o częstym zabawianiu w ten sposób małych wnuków. Służy to nie tylko zabawie, ale również przyczynia się do rozwoju wielu zmysłów i umiejętności.

Rymowanki obecne od zawsze w każdej rodzinie, mają swój początek w twórczości dwóch najbardziej uznanych wieszczów literatury dziecięcej. Mowa oczywiście o Brzechwie i Tuwimie. To właśnie w ich utworach pojawiły się pierwsze chwytliwe rymy i słowa dobrane w sposób ułatwiający ich powtarzanie.

Zapoczątkowany przez Tuwima i Brzechwę nurt zabaw językowych dla dzieci był w późniejszych latach kontynuowany przez poetów takich jak: Wanda Chotomska, Ludwik Jerzy Kern, Marcin Brykczyński, Agnieszka Frączek i wielu innych. Słynne „Entliczek pentliczek”, czy „Na straganie w dzień targowy” powtarza wiele współczesnych dzieci, często nie wiedząc, że są to nie tylko rymowanki, ale najbardziej znane utwory polskich wieszczy piszących dla najmłodszych.

Bawią czy uczą? - o roli rymowanek w rozwoju dziecka

Zanim dziecko wypowie pierwsze słowo, a później zdanie, uczy się języka na podstawie tego, co słyszy od otaczających go dorosłych. To właśnie dlatego, w otoczeniu nawet najmłodszego niemowlaka należy bardzo uważać na to, co się mówi i przede wszystkim, w jaki sposób zwraca się do dziecka. Pomimo, iż nie rozumie ono przekazywanego komunikatu, ani tym bardziej nie zna znaczenia poszczególnych słów, ważna jest intonacja głosu oraz rytm.

Badania wskazują, że dodatkowa obecność w codziennym języku rymowanek i wyliczanek, stymuluje rozwój mowy dziecka i sprawia, że znacznie powiększa się jego zasób słownictwa. Dziecko poznając stale powtarzające się wyrazy i łatwe do odwzorowania słowa, szybciej zaczyna mówić i jest bardziej ośmielone w trakcie komunikacji z innymi domownikami.

Kiedy rymujemy i czytamy dziecku, ważny jest nie tylko rodzaj lektury, ale także sposób wypowiadania i akcentowania poszczególnych zdań. Prawidłowe, wyraźne wypowiadanie każdego wyrazu oraz zwracanie uwagi na właściwy akcent uczy dziecko poprawnego rytmu mowy. Badania wykazały, że dzieci, którym często czytano, wykazują większą aktywność mózgu odpowiedzialną za wizualizację obrazów i rozumienie otaczającego je świata. Wnioski nasuwają się zatem same, nawet najmłodszym dzieciom warto czytać i rymować, ponieważ znacząco wpływa to na rozwój ich wyobraźni.

Rymowanki w rozwoju niemowlęcia

Jak pokazało wiele badań, z rymowankami nie trzeba czekać, aż dziecko zacznie mówić. Każda Babcia na pewno wie, jak wiele zabawy sprawiają niemowlakowi takie rymowanki jak „Koci koci łapci”, czy „Sroczka kaszkę warzyła”. Warto pamiętać, że poza zachwytem i radością fundujemy dziecku także wiele korzyści rozwojowych:

• Nawiązywanie więzi - kontakt z kilkutygodniowym dzieckiem może być trudny do nawiązania, szczególnie jeśli widzimy się z malcem pierwszy raz. Gdy będziesz korzystać w jego obecności z rymowanek i stale je powtarzać, dziecko zacznie kojarzyć Twój głos i częściej się uśmiechać. Pamiętaj, że rymowanki i wierszyki łatwo trafiają do dziecka i dzięki temu, że są dla niego łatwo przystępne, szybko uczą rozpoznawania głosów poszczególnych domowników.
• Rozwój emocjonalny - niemowlę, które widzi emocje towarzyszące nam w czasie rymowania, z czasem zaczyna je rozpoznawać. Co więcej, kiedy już wie, jaką mimikę lub emocję przyniesie kolejny rym, oczekiwanie na nie sprawia dziecku niesamowitą radość.
• Skupienie uwagi - u dziecka, szczególnie tego najmłodszego, skupienie lub odwrócenie uwagi może być wyjątkowo trudne. Rymowanki i wierszyki sprawdzają się tutaj najlepiej. Dziecko mimo tego, że słyszało już daną rymowankę setki razy, uwielbia te powtarzające się fragmenty i ze skupieniem obserwuje rymującego rodzica lub Dziadka.

Rymowanki w rozwoju małego dziecka

W przypadku dzieci, które pierwszy rok życia mają już za sobą, rymowanki odgrywają jeszcze ważniejszą rolę. W którym aspekcie rozwoju sprawdzają się najlepiej?

• Rozwój mowy - małe dzieci poznają świat i uczą się wszystkiego poprzez naśladownictwo. Im częściej powtarzasz coś w obecności dziecka, tym szybciej opanuje dane słowo lub zdanie. Często wypowiadane przez Ciebie rymy utrwalą się w umyśle dziecka i znacznie łatwiej będzie mu je później odtworzyć. Duża ilość rymowanek, wierszyków oraz piosenek wykonywanych w obecność dziecka pozwoli mu szybciej opanować nowe słowa i w znaczący sposób wpłynąć na rozwój jego mowy.
• Lepsza pamięć - dobrze rozwinięta pamięć jest kluczowa szczególnie w okresie szkolnym. To właśnie dlatego dzieci w przedszkolu naukę rozpoczynają od rymowanych wierszyków i piosenek. Warto rozwijać pamięć dziecka jeszcze wcześniej, a idealnym do tego narzędziem są właśnie rymowanki. Często przez Was powtarzane na pewno wpłyną na rozwój pamięci i umiejętności kojarzenia u najmłodszych.
• Nawiązywanie więzi - podobnie jak w przypadku niemowląt, śpiewanie rymowanek bardzo wpływa na więź emocjonalną pomiędzy Tobą i wnukiem. Bardzo często tym zabawom towarzyszą liczne interakcje takie jak łaskotanie oraz ćwiczenia ruchowe, a to z kolei wpływa na zacieśnienie więzi. Emocje, które są bezpośrednio związane z zabawą rymowankami, są zwykle bardzo pozytywne i mocno kształtują Waszą relację.

Rymowanki na specjalne okazje

O ogromnym potencjale, jaki drzemie w pozornie dziecinnych i zabawnych rymowankach wiedzą specjaliści różnych dziedzin. Na co dzień w swojej pracy z dziećmi wykorzystują je, aby osiągnąć określone rezultaty. Tak robią na przykład logopedzi. Dzięki odpowiednim rymom powtarzanym przez dziecko możliwe jest ćwiczenie poprawnej wymowy. Forma zabawy, jaką przyjmuje nauka, sprawia, że malec nie zniechęca się i bardzo chętnie uczestniczy w kolejnych zajęciach. Pamiętaj, że Ty także możesz skorzystać z tej metody, kiedy widzisz, że wnuk nie radzi sobie z wymową niektórych słów. Na rynku dostępnych jest bardzo dużo książeczek, które zawierają wierszyki typowo terapeutyczne.

Najpopularniejsze rymowanki, które ucieszą Twojego wnuka

„Sroczka kaszę warzyła” to jedna z najpopularniejszych rymowanek, którą kochają wszystkie dzieci. Wspólna zabawa z dzieckiem i pokazywanie słów wierszyka na jego dłoni sprawia, że malec angażuje się emocjonalnie i dzięki temu atrakcja jest dla niego jeszcze ciekawsza. Jeśli nie pamiętasz tekstu popularnej rymowanki, poniżej prezentujemy jedną z wersji:

Tu sroczka kaszkę warzyła,

Swoje dzieci karmiła:

Temu dała w garnuszeczku,

Temu dała w rondeleczku,

Temu dała na miseczce,

Temu dała na łyżeczce,

A temu nic nie dała,

Tylko frrr….. poleciała.

„Idzie rak nieborak” to kolejna rymowanka, która świetnie sprawdza się w zabawianiu małych dzieci i niemowląt. Duży udział dotyku oraz elementu zaskoczenia zapewnia dziecku wiele wrażeń i zagwarantuje świetną zabawę. Rymowanka sprawdza się bardzo dobrze jako sposób na integrację oraz zacieśnienie więzi. Można ją także wykorzystać, kiedy chcemy odwrócić uwagę dziecka. Rymowanka i związane z nią ruchy całkowicie pochłaniają uwagę dziecka, umożliwiając innemu dorosłemu szybką zmianę pieluchy lub aplikację szczepionki.

Idzie rak nieborak,

Raz do przodu a raz wspak.

Idzie rak nieborak,

Jak uszczypnie, będzie znak!

„Entliczek pentliczek” to przykład wierszyka, który w krótszej wersji sprawdza się świetnie jako rymowanka. Kiedy dziecko podrasta, a jego umiejętności recytowania stają się coraz lepsze, może uczyć się dalszych części rymowanki. To na pewno sprawi mu niesamowitą radość, a Tobie da okazję do wspólnej zabawy i zajęcia dziecka. „Entliczek pentliczek” Jana Brzechwy to klasyczny wierszyk, który zna niemal każdy. Jeśli jednak nie pamiętasz, jak brzmiały poszczególne wersy, jego początek prezentujemy poniżej:

Entliczek-pentliczek, czerwony stoliczek,

A na tym stoliczku pleciony koszyczek,

W koszyczku jabłuszko, w jabłuszku robaczek,

A na tym robaczku zielony kubraczek.

Powiada robaczek: I dziadek, i babka,

I ojciec, i matka jadali wciąż jabłka,

A ja już nie mogę! Już dosyć! Już basta!

Mam chęć na befsztyczek! I poszedł do miasta.

„Kosi kosi łapci” to kolejna klasyczna rymowanka, którą zna każdy. Jest to świetny sposób na zabawę z niemowlęciem, ale również z nieco starszymi dziećmi. Babcia i Dziadek śpiewający rymowankę „Kosi kosi łapci” na pewno wpiszą się w pamięć dziecka i dzięki temu nawiążą z nim większą więź.

Kosi, kosi łapci,

Jedziemy do babci,

a od babci do dziadka,

da nam gracja na jabłka,

a od dziadka do mamy,

Mama da nam śmietany,

A od mamy do taty,

Jest tam piesek kudłaty,

Leży pod łóżkiem,

Przykryty kożuszkiem.

Oprócz rymowanek, które mogą zabawiać dziecko nawet leżące w wózku, wszyscy Dziadkowie powinni znać także te, które zachęcają do wspólnej zabawy ruchowej. Do najpopularniejszych wierszyków będących podstawą w zabawie w ruchu należy między innymi rymowanka „Baloniku nasz malutki”

Baloniku nasz malutki,

rośnij, rośnij okrąglutki.

Balon rośnie, że aż strach

Przebrał miarę no i trach!

Inne klasyczne wierszyki, które warto znać:

W pokoiku na stoliku

stało mleczko i jajeczko.

Przyszedł kotek, wypił mleczko,

a ogonkiem stłukł jajeczko.

Przyszła pani, kotka zbiła,

a skorupki wyrzuciła.

***

Kipi kasza,

kipi groch,

lepsza kasza

niż ten groch!

Bo po grochu

brzuszek boli,

a po kaszy się zagoi!

***

Siała baba mak,

nie wiedziała jak,

a dziad wiedział,

nie powiedział,

a to było tak!

Rymowanki sposobem na relacje z wnukami

Rymowanki kojarzone zwykle z zabawą i beztroską są nie tylko świetnym sposobem na zabawienie dziecka, ale również wspomagają jego rozwój. Bardzo wpływają na rozwój mowy dziecka, zdolności zapamiętywania, a także sprawiają, że dziecko jest bardziej ośmielone w kontakcie z innymi. Wspólna zabawa z rymowankami ma nieoceniony wpływ na relację Dziadków z wnukami.

Więź, jaka tworzy się między Wami w momencie śpiewania i mówienia wierszyków to podstawa udanej i trwałej relacji. Warto o nią zadbać już od momentu narodzin dziecka i jak najwcześniej zacząć oswajać dziecko z kontaktem z Wami właśnie poprzez śpiewanie popularnych rymowanek.

Rymowanki w rozwoju dzieci - Wasze pytania

1. Mój wnuk skończył niedawno dwa lata i bardzo rzadko wypowiada konkretne słowa. Kiedy coś chce, zwykle pokazuje palcem lub wydaje z siebie dźwięki gaworzenia. Od pewnego czasu staramy się zabawiać go rymowankami, jednak jak dotąd nie widać postępów. Czy dalej powinniśmy tak robić, czy lepiej udać się do specjalisty?

   Dzieci zaczynają mówić w różnym wieku i póki co, jeśli z ust wnuka padły pierwsze słowa, nie ma powodów do zmartwień. Pewne opóźnienia mogły wystąpić z powodu małego kontaktu dziecka z wyraźnymi słowami. To właśnie dlatego warto mówić do dzieci jak najwięcej, już od momentu narodzin. Postarajcie się dużo mówić i zachęcać do aktywności przy użyciu rymowanek. Jeśli to nadal nie wywoła we wnuku chęci wypowiadania większej ilości słów, powinniście skontaktować się z lekarzem.

2. Chciałabym śpiewać wnukowi rymowane piosenki, jednak należę do tych, którym słoń nadepnął na ucho. Nie potrafię odtworzyć melodii ze słuchu i w związku z tym, to, co próbuję przekazać dziecku, nawet nie przypomina piosenki. Co robić? Spędzam dużo czasu z dzieckiem i chciałabym korzystać z rozwijających możliwości rymowanek.

   Przede wszystkim nie powinnaś przejmować się brakiem umiejętności wokalnych, bo nie to jest w rymowankach najistotniejsze. Jeśli natomiast chcesz uniknąć krępujących sytuacji w otoczeniu rodziny lub po prostu nie chcesz korzystać z rymowanych piosenek, możesz zamienić je na wierszyki. Każdą piosenkę można wyrecytować i będzie to dla dziecka tak samo atrakcyjne i rozwijające, jak rymowanki śpiewane. Możesz również kupić płytę z piosenkami dla dzieci, które zawierają dużo, ciekawych rymowanych utworów.

3. Moja kilkumiesięczna wnuczka często spędza u nas czas i ostatnio, idąc za wieloma radami, zaczęłam recytować jej kilka prostych rymowanek. Widzę jednak, że nie jest tym zainteresowana. Sprawia wrażenie, jakby mnie nie słuchała i nie chciała brać udziału w zabawach. Czy wówczas wierszyki i rymowanki mają sens?

   Oczywiście, że tak! Pamiętaj, że dzieci osiągają umiejętność skupienia uwagi dopiero po jakimś czasie. To wcale nie oznacza, że wnuczka nie słyszy tego, co mówisz i dlatego warto rymować dzieciom już od najwcześniejszego etapu w ich życiu. Ich słuch przystosowuje się do rytmu mowy i jeśli będziesz regularnie zabawiać ją rymowankami, na pewno szybciej nauczy się mówić i będzie się lepiej rozwijać.