Klub seniora - jak go założyć i rozwijać?

Czym jest i jak działa klub seniora?

Klub seniora to miejsce spotkań osób starszych. To miejsce, w którym mogą swobodnie spotykać się i oddawać ulubionym aktywnościom osoby, które czują się dość zdrowe i chętne na poznawanie innych ludzi, ale nie znajdują w swojej okolicy zamieszkania miejsca, odpowiadającego ich oczekiwaniom.

Czy państwo tworzy kluby dla seniorów?

Od 2015 roku Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej realizuje program, w ramach którego m.in. wspiera jednostki samorządowe w zakresie tworzenia miejsc spotkań dla osób starszych. Program „Senior+”.

Tworzenie klubów seniora reguluje ustawa z 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej. Jednostki samorządu terytorialnego mogą zlecać prowadzenie Klubów „Senior+”, ściśle określonym jednostkom, które opisuje ustawa z 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i wolontariacie.

Klub seniora może również powstać m.in. przy:

• Dziennym Domu Pomocy Społecznej,
• Parafiach,
• Spółdzielniach mieszkaniowych,
• Oddziale Okręgowym Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów,
• Ośrodkach kultury i fundacjach.

Tworzenie klubu seniora zlecone przez jednostkę samorządu terytorialnego w praktyce

Wszystko zaczyna się od konkursu ogłoszonego np. przez prezydenta miasta. Konkurs zostaje rozpisany na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. To właśnie w tej ustawie dokładnie opisane są organizacje pożytku publicznego.

ORGANIZACJA POŻYKU PUBLICZNEGO - instytucje pozarządowe (stowarzyszenia, fundacje, spółki akcyjne oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, które nie mają na celu osiągnięcia zysku), które uzyskały w sądzie status pożytku publicznego na podstawie ustawy z 24 kwietnia 2004 roku.

W ogłoszonym przez prezydenta miasta konkursie na prowadzenie klubu seniora określane są m.in.:

• oczekiwania względem pomieszczeń przeznaczonych na działalność klubu,
• adresaci klubu (osoby urodzone przed określoną datą, mieszkańcy danego miasta/dzielnicy/osiedla),
• wysokość środków publicznych na wsparcie inwestycji,
• zasady przyznawania dotacji (w tym minimalny wkład własny inwestora, kalkulację przewidywanych kosztów itp.),
• termin i szczegółowe warunki realizacji zadania,
• termin i warunki składania ofert,
• wymagane dokumenty,
• kryteria doboru ofert oraz termin wyboru.

Po złożeniu stosownych dokumentów, określona przez jednostkę samorządu terytorialnego rada dokonuje wyboru i informuje o wynikach i przyznaniu dotacji w formie zarządzenia. Postępowanie o udzielaniu dotacji jest jawne, można się zatem zapoznać ze szczegółami wszystkich ofert. Po podpisaniu stosownych umów rozpoczyna się realizacja inwestycji. Oczywiście o wysokości dotacji decyduje budżet miasta czy gminy, która zleca konkurs. Dlatego też w każdym roku fundusze będą mieć inną wysokość, co również organizacje pożytku publicznego powinny wziąć pod uwagę.

Może to wszystko brzmieć dość skomplikowanie, ale w praktyce nie musi być trudne, bo o pomoc w zakresie pozyskania funduszy można poprosić np. w parafii czy ośrodku kultury. Takie miejsca mogą mieć pomieszczenia, które stoją niewykorzystane i ich zarząd chętnie zgodzi się na udział w konkursie. Warto prześledzić liczbę podobnych inicjatyw w okolicy. Każdy samorząd ma na pomoc seniorom środki, które można wykorzystać. Być może w Twojej okolicy nie ma żadnego klubu dla seniora, a jest np. wykorzystywana tylko kilka razy w tygodniu salka katechetyczna. To pierwszy krok do stworzenia klubu.

Warto się zainteresować na co Twoje miasto czy dzielnica przeznacza pieniądze na pomoc społeczną - to także pieniądze z Twoich podatków, dlatego warto wiedzieć czy są przeznaczane na inicjatywy, z których także Ty możesz korzystać.

Co oferuje klub seniora?

Kluby dla seniorów nie mają charakteru leczniczego ani rehabilitacyjnego, ich zadaniem jest stworzenie miejsca spotkań i poszerzania kompetencji oraz możliwości spróbowania nowych rzeczy. Szczegółowy harmonogram spotkań będzie w dużej mierze uwarunkowany możliwościami finansowymi, ale nie tylko, bo przecież sami seniorzy mogą wyjść z inicjatywą.

W większości klubów seniora znajdziemy zajęcia takie jak:

• lekcje tańca,
• wspólne oglądanie filmów,
• kółko teatralne,
• nauka języków,
• kółko literackie,
• kółko plastyczne,
• warsztaty komputerowe,
• warsztaty kulinarne.

Są również spotkania z psychologiem, czasem lekarzem i zajęcie psychoedukacyjne.

Jak wzbogacić ofertę klubu seniora i stale go rozwijać?

Żyjemy w świecie nowych technologii i nawet COVID-19 nie sprawił, że kluby seniora przestały istnieć. W wielu miejscach zmieniła się po prostu specyfika zajęć i ze spotkań plenerowych czy w specjalnie do tego przeznaczanych salach, seniorzy spotykali się on-line. W ten sposób co prawda oferta wielu klubów znacznie się ograniczyła, ale niektóre kluby wykorzystały sytuację i sięgnęły do pokładów kreatywności prowadzących je osób.

Kogo warto szukać i prosić o pomoc w formie prelekcji, warsztatów czy pogadanek?

By poprawić ofertę klubu seniora, warto poszerzać kontakty o osoby:

• związane z życiem kulturalnym (aktorzy, animatorzy, zespoły muzyczne, muzealnicy),
• posiadające ciekawą pasję lub zawód (pszczelarze, cukiernicy, stolarze itp.) - może z ich pomocą uda się zorganizować ciekawą wycieczkę do małego zakładu pracy czy przydomowej pracowni,
• pracujące w przedszkolach, szkołach, domach dziecka, domach pomocy,
• specjalistów różnych dziedzin, których znajdziemy np. na uniwersytetach - być może w ramach pracy ze studentami lub w ramach wolontariatu zechcą opowiedzieć kilka słów w klubie dla wolnych słuchaczy, a może i uczelnia byłaby zainteresowana inicjatywami tego typu,
• działające na rzecz małych społeczności jak koła gospodyń wiejskich, ochotnicze straże pożarne, harcerze, lokalni przewodnicy.

O prelekcję w klubie seniora można też poprosić specjalistów z lokalnej straży pożarnej, schroniska dla zwierząt, komisariatu policji czy przychodni. Ale także w rodzinach klubowiczów może znaleźć się osoba, która opowie o swoim zawodzie, swojej pasji lub pokaże np. jak robić origami, opiekować się kwiatami czy wykonać stojak z rolek po papierze toaletowym. Grunt, by się nie nudzić i aktywować członków klubu do stałego rozwoju. Czasem nie trzeba kosztownych inwestycji ani nawet wyjazdów za miasto. Bywa, że ciekawym zajęciem będzie czytanie klasyka literatury z podziałem na rolę lub ogrywanie scenek.

W zależności od zaangażowana klubowiczów można również wymieniać się książkami czy grami. Można również pobawić się w kalambury lub wypożyczyć z pobliskiego domu kultury angażującą towarzystwo grę. Dość ciekawą opcją jest „wciągnięcie” do klubu byłych sportowców, którzy mogą wykorzystać swoje doświadczenie i zaproponować jakieś ciekawe ćwiczenia dla osób po 60-tce czy tych z konkretnymi bólami czy schorzeniami.

Współpraca z psychologami to również ogromna szansa na urozmaicenie oferty klubu seniora. W jej ramach można zorganizować ogólne pogadanki, ale można również zorganizować dyżur telefoniczny, który pomoże poradzić sobie z objawami depresji lub przejściowym spadkiem formy psychicznej. Przyda się również pomoc specjalistów od socjologii i tych, którzy prowadzą treningi pamięci.

Aktywizować klubowiczów - to wyzwanie!

Poza wykładami, prelekcjami czy nawet warsztatami, warto zadbać o zajęcia, które zmuszą do współpracy całą grupę. Przed Świętami Bożego Narodzenia można w klubie zorganizować zbiórkę zabawek, którymi nie bawią się już wnuki, wspólnie przygotować poczęstunek dla bezdomnych lub samodzielnie wykonać przedmioty z drewna, masy plastycznej czy papieru w ramach podarunków dla wychowanków domu dziecka lub domu samotnej matki. Można klubowiczów aktywować wspierając lokalne inicjatywy jak zbieranie śmieci na Dzień Ziemi czy pomagać w organizacji zbiórek żywności przy parafii.

Wśród form wspólnej nauki na pewno docenić należy bezpłatne szkolenia, jakie znajdziemy w Internecie, a jest ich naprawdę mnóstwo i mogą stanowić ciekawy wstęp do dyskusji w szerszym gronie.

W dobrze zorganizowanym klubie seniora przydadzą się inicjatywy oddolne, czyli proponowane przez klubowiczów. Jeśli czujesz się na siłach, zaproponuj, że raz w tygodniu będziecie realizować zagadnienie narzucone przez jednego z członków klubu. Może ktoś chciałaby podzielić się historią swojej rodziny, ktoś inny pokazać jak gra na pianinie czy innym instrumencie. Wśród Waszych klubowiczów na pewno znajdą się ludzie z ciekawymi pasjami, którzy będą zainteresowani dzieleniem się nimi z innymi. Zajęcia z pasjonatami, od których cała grupa będzie mogła się wiele nauczyć mają wartość terapeutyczną. Warto zatem śledzić lokalną prasę i Internet wyszukując np. artystów malarzy, którzy zgodzą się pokazać podstawy warsztatu i opowiedzą o kompozycjach, perspektywie czy nieznanych dziełach wybitnych malarzy. Same korzyści może również przynieść współpraca z fotografami przy wspólnych sesjach, które później można za pomocą różnych kanałów razem promować.

Promocja klubu

Pieniędzy w klubowym budżecie nigdy za wiele, dlatego warto starać się, by działalność klubu była prężna i pokazywana na zewnątrz. To może w sposób bezpośredni przysporzyć klubowi sponsorów, ale i spopularyzować jego działalność w okolicy. Fan page to podstawa, ale przyda się i strona internetowa, nad którą wszyscy będą pracować. Na pewno wśród członków klubu znajdzie się ktoś, kto dobrze przelewa myśli na papier - zaproponuj mu prowadzenie bloga Waszego klubu. Dodając do bloga zdjęcia i aktualizując tematykę zwiększa się szansa pozyskania nowych zainteresowanych oraz powiększa możliwość wsparcia ze strony samorządu. Przecież i jemu zależy, by kluby tego typu dawały osobom po 60-tce autentyczną radość i poszerzały ich horyzonty.

Promocja klubu to coś jak najbardziej normalnego. Możecie więc w ramach spotkań raz w tygodniu opisywać wydarzenia i wybierać zdjęcia do ich zilustrowania i publikować wszystko na blogu, a czasem pokusić się nawet o przygotowanie plakatu, który zawiśnie w gablocie urzędu miasta lub domu kultury.

Dobre samopoczucie ważne jest w każdym wieku, a aktywność potrzebna zwłaszcza wówczas kiedy jesteśmy Dziadkami i Babciami. Wspólne zajęcia z osobami w naszym wieku nie powinny kojarzyć nam się negatywnie. W końcu w każdym wieku można się uczyć, poznawać świat, ludzi i robić rzeczy szalone.

Klub seniora - najczęściej zadawane pytania

1. Czy jeśli z koleżankami chciałabym założyć w garażu mojego domu klub dla seniora, który funkcjonował będzie dzięki dobrowolnym składkom, muszę spełniać jakieś ustawowe kryteria? Czy będę mogła nazywać to miejsce klubem seniora i zapraszać kolejne osoby?

   Jeśli klub nie działa dzięki dotacjom z jednostek samorządu terytorialnego właściwie nie musi spełniać żadnych kryteriów, bo jest inicjatywą oddolną. Jeśli więc będziecie się spotykać w kilka osób i wszystko będzie Waszą wspólną decyzją, nie musisz robić nic, co sugeruje ustawa. Warto jednak zadbać o takie elementy jak system ochrony przeciwpożarowej (gaśnice i strzałki) czy ogólne bezpieczeństwo. Nawet jeśli w założeniu masz zapraszać do siebie zaledwie kilka osób, dobrze byłoby opracować regulamin spotkań i poprosić o zapoznanie się z nim wszystkich uczestników spotkań.

2. W mojej okolicy są dwa kluby dla seniora, ale zajęcia w nich są dość ograniczone i odbywają się rzadko. Co my seniorzy z okolicy możemy sami zrobić, by wzbogacić ofertę?

   Współpraca z instytucjami kultury, domem pomocy, szkołą czy gminą to najlepsze co możecie zrobić. Często w gminach są osoby, które w ciekawy sposób zdołają połączyć zadania realizowane przez ośrodek kultury i klub seniora. Zajęcia aktorskie, rzemieślnicze, nauka języków - to wszystko może wzbogacić ofertę klubu seniora, dzięki dotacjom budżetowym. Dobrze jest też wyjść z własną inicjatywą i dopytać czy osoba prowadząca klub próbowała pozyskać środki np. na wspólne wyjście na basen czy skorzystanie z miejscowej sali w domu kultury. Jeśli urozmaicenie zajęć w klubie seniora na poziomie gminy okaże się niemożliwe, zawsze warto zwrócić się o pomoc do Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów.

3. Chcę założyć klub seniora, ale nie interesuje mnie tworzenie fundacji od podstaw, nie mam do tego głowy, a i odpowiedzialność wydaje mi się zbyt duża, gdzie powinienem się udać?

   Najpierw wypada poszukać w okolicy ośrodka, którego działalność powiązana jest z pomocą osobom starszym. Może to być dom pomocy, stowarzyszenie non profit lub już istniejąca fundacja. Jeśli nikt z żadnej fundacji nie będzie zainteresowany współpracą, warto zwrócić się z pytaniem o utworzenie klubu do urzędu miasta czy gminy. Tam w odpowiednim sektorze znajdziesz komplet informacji na temat działalności jednostki, związanej z pomocą i aktywizacją osób starszych. Tam również można uzyskać informacje na temat tego, co w okolicy organizuje się dla osób po 60. roku życia i jakie fundacje się tym zajmują.