Jak uczyć dzieci patriotyzmu?

Czym jest patriotyzm?

Patriotyzm to wartość, którą powinien kierować się w życiu każdy człowiek. Patriotyzm to miłość i szacunek do Ojczyzny okazywana na różne sposoby. Przede wszystkim patriota szanuje barwy i symbole narodowe, dba o dobre imię swojej Ojczyzny oraz przekazuje miłość do niej kolejnym pokoleniom.

Do przejawów patriotyzmu zaliczymy wywieszenie flagi na domu w święto narodowe, czy śpiewanie hymnu stojąc na baczność. Patriotyzm to także znajomość historii swojej Ojczyzny i oddawanie czci bohaterom, którzy walczyli w jej obronie. Walczyli o wolność, o czasy, w których teraz żyjesz Ty, Twoje dzieci i wnuki.

Patriotyzm to także świadomość tego, że dzięki tamtym bohaterom (którymi byli być może nawet Twoi rodzice) dziś żyjemy w bezpiecznym kraju.

Przejawem patriotyzmu jest również zainteresowanie aktualnymi wydarzeniami i zmianami w kraju, w tym polityką, od której zależy przyszłość Twoich wnuków. Nie możemy zapominać również o aktywnym udziale w wyborach i zabieraniu na nie dzieci, aby w przyszłości rozumiały, jak bardzo jest to ważne.

Jak możesz uczyć wnuki patriotyzmu?

Postawę patriotyczną trzeba kształtować już od najmłodszych lat. Ty, jako Babcia, lub Dziadek masz cały wachlarz możliwości. Możesz uczyć swojego wnuka patriotyzmu na wiele sposobów. Oto kilka z nich:

Opowiadanie, opowiadanie i jeszcze raz opowiadanie

Poprzez opowieści można przekazać dzieciom życiowe nauki oraz wartości, w tym także miłość do Ojczyzny.

Opowiadaj wnukowi o historii Polski, o bohaterach, którzy walczyli o wolną Ojczyznę. Uświadom wnuczka, jak wielu ludziom, którzy zginęli w czasie wojen zawdzięcza to, że teraz niczego mu nie brakuje.

To właśnie Ty jesteś najlepszą osobą do opowiadania wnukowi o tych trudnych czasach. Sam być może pamiętasz jeszcze te czasy, a jeśli nie, to pamiętasz opowieści swoich rodziców czy nawet dziadków. A może ktoś z Twoich bliskich poległ właśnie w walce o ojczyznę?

Pochwal się wnukowi, że jego pradziadek, lub brat pradziadka przyczynił się do tego, że teraz w kraju panuje pokój i wolność. Zobaczysz, jak bardzo wnuk będzie dumny. Dzieci z ciekawością słuchają opowieści dziadków o ich dzieciństwie i dawnych czasach. Na pewno będziesz potrafił zaciekawić wnuka patriotycznymi opowieściami.

Obchodzenie świąt narodowych

Jest kilka takich wyjątkowych dni w roku, kiedy obchodzone są rocznice ważnych dla Polski wydarzeń. Na przykład 11 listopada, czyli Święto Niepodległości lub weekend majowy, kiedy obchodzimy trzy narodowe święta pod rząd, w tym Dzień Flagi.

W jaki sposób możesz obchodzić święta narodowe z wnukiem:

• zachęć wnuka, aby pomógł ci wywiesić na domu flagę;
• wytłumacz mu, dlaczego właśnie tego dnia obchodzone jest święto? Co takiego się wydarzyło, że wspominamy to każdego roku?
• oglądajcie wspólnie uroczystości transmitowane w telewizji oraz filmy związane z tym świętem;
• zabierz go na uroczystości organizowane w Waszej okolicy. Na takich obchodach często organizowane są również atrakcje dla dzieci, które mogą założyć mundur żołnierski, wziąć do rąk broń, zobaczyć czołgi, samoloty, a nawet zajrzeć do środka. Dla dzieci jest to wyjątkowa przygoda, a dodatkowo mogą wiele się nauczyć;
• przygotuj z wnukiem patriotyczne potrawy – na przykład ciasto w barwach narodowych (ciasto zabarwione kisielem albo barwnikiem spożywczym, resztę uzupełnijcie białym kremem);

Śpiewanie patriotycznych piosenek i nauka wierszy

Ważnym elementem budowania w dziecku świadomości patriotycznej jest nauka i wspólne śpiewanie patriotycznych pieśni i recytowanie wierszy.

Do najważniejszych patriotycznych pieśni należą:

"Płynie Wisła, płynie"

Płynie Wisła, płynie
Płynie Wisła, płynie
Po polskiej krainie,
Po polskiej krainie,
Zobaczyła Kraków,
Pewnie go nie minie.
Zobaczyła Kraków,
Pewnie go nie minie.

Zobaczyła Kraków,
Wnet go pokochała,
Wnet go pokochała,
A w dowód miłości
Wstęgą opasała.
A w dowód miłości
Wstęgą opasała.

Chociaż się schowała
W Niepołomskie lasy
W Niepołomskie lasy
I do morza wpada,
Płynie, jak przed czasy.
I do morza wpada,
Płynie, jak przed czasy.

"Przybyli ułani pod okienko"

Przybyli ułani pod okienko, (bis)
Stukają, wołają: "puść panienko! "(bis)

Zaświecił miesiączek do okienka,
W koszulce stanęła w nim panienka.

"O Jezu, a cóż to za wojacy?"
"Otwieraj! Nie bój się to czwartacy!"

"O Jezu! A dokąd Bóg prowadzi?"
"Warszawę odwiedzić byśmy radzi.

Gdy zwiedzim Warszawę, już nam pilno
Zobaczyć to stare nasze Wilno.

A z Wilna już droga jest gotowa,
Prowadzi prościutko aż do Lwowa.

"O Jezu, a cóż to za mizeria?"
"Otwórz no, panienko! Kawaleria."

Przyszliśmy napoić nasze konie,
Za nami piechoty pełne błonie."

"O Jezu! A cóż to za hołota?"
"Otwórz panienko! To piechota!"

Panienka otwierać podskoczyła,
Żołnierzy do środka zaprosiła.

"Mazurek Dąbrowskiego" - Hymn Polski

Jeszcze Polska nie zginęła,
Kiedy my żyjemy.
Co nam obca przemoc wzięła,
Szablą odbierzemy.

Marsz, marsz, Dąbrowski,
Z ziemi włoskiej do Polski.
Za twoim przewodem
Złączym się z narodem.

Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,
Będziem Polakami.
Dał nam przykład Bonaparte,
Jak zwyciężać mamy.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

Jak Czarniecki do Poznania
Po szwedzkim zaborze,
Dla ojczyzny ratowania
Wrócim się przez morze.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

Już tam ojciec do swej Basi
Mówi zapłakany -
Słuchaj jeno, pono nasi
Biją w tarabany.

Marsz, marsz, Dąbrowski...

Do ciekawych wierszy patriotycznych przeznaczonych dla dzieci należą:
"Ojczyzna" W. Domeradzkiego

Ojczyzna
Wszystko dokoła:
dom i przedszkole,
fabryczne dymy,
żelazna kolej...
Kwiaty przy oknie,
klon koło bramy,
słoneczny uśmiech
kochanej mamy...
I las, co cieniem
dzieci zaprasza -
wszystko to Polska,
Ojczyzna nasza!

"Katechizm młodego Polaka" Władysław Bełza

- Kto ty jesteś?
- Polak mały.
- Jaki znak twój?
- Orzeł biały.
- Gdzie ty mieszkasz?
- Między swymi.
- W jakim kraju?
- W polskiej ziemi.
- Czym ta ziemia?
- Mą ojczyzną.
- Czym zdobyta?
- Krwią i blizną.
- Czy ją kochasz?
- Kocham szczerze.
- A w co wierzysz?
- W Polskę wierzę.
- Coś ty dla niej?
- Wdzięczne dziecię.
- Coś jej winien?
- Oddać życie.

Wizyta na cmentarzu

Od czasu do czasu warto zabrać malucha na cmentarz. Możesz pokazać wnukowi, jak należy dbać o rodzinne grobowce i nauczyć go dlaczego pamięć o przodkach jest dla nas ważna.

Wytłumacz wnuczkowi, że jest kolejnym potomkiem Waszego rodu i w przyszłości to właśnie na nim będzie spoczywał obowiązek dbania o grób Twój czy jego rodziców.

Co wspólnego może mieć wizyta na cmentarzu z patriotyzmem?

Otóż podczas świąt narodowych, święta Wszystkich Świętych czy w Boże Narodzenie, kiedy odwiedza się groby bliskich, warto pokazać dziecku groby, w których pochowani są żołnierze, którzy ponieśli śmierć w czasie wojny i walki o Ojczyznę. Czasem na takich grobach znajdują się tablice z nazwiskami, a czasem jest to po prostu grób nieznanego żołnierza. Zapalcie razem z wnukiem znicz, pomódlcie się, zostawcie kwiaty. Warto pokazać wnukowi, że doga do wolności, w której przyszło nam żyć, usłana była bohaterstwem i poświęceniem wielu ludzi.

Pokazywanie wnukowi rodzinnych pamiątek

Masz w domu stary mundur swojego ojca? Masz czarno-białe zdjęcia z dawnych czasów? A może masz jakieś odznaczenia, które otrzymał Twój ojciec lub dziadek za swoje zasługi dla Ojczyzny? Wyciągnij to i pokaż swojemu wnukowi! Pokazuj, opowiadaj, niech chłonie to wszystko i niech czuje dumę z takiego wspaniałego przodka. Później będzie z dumą opowiadał kolegom w szkole, że jego pradziadek walczył w obronie Ojczyzny i jest bohaterem.

Zwiedzanie z wnukiem

W wolnych chwilach zabieraj wnuka w różne ciekawe miejsca. Pokaż mu muzeum, skansen, zamek. Dzieci bardzo lubią takie wycieczki. To dla nich prawdziwa atrakcja. Tym bardziej wyjątkowa, jeśli ich przewodnikiem jest Babcia, lub Dziadek.

Zaproponuj wnuczkowi wycieczkę rowerową, w ramach której pójdziecie zobaczyć ruiny starego zamku lub przydrożne kapliczki o wielkim znaczeniu historycznym i patriotycznym. Możesz też zabrać wnuka na spektakl teatralny albo do kina na film związany z historią i patriotyzmem.

Zabieranie wnuka na wybory

Oczywiście dziecko nie może głosować w wyborach. Jednak powinno zobaczyć i zrozumieć, jak przebiega głosowanie i dlaczego jest naszym obowiązkiem. Najważniejsze, abyś Ty oraz jego rodzice dawali mu dobry przykład. Niech zobaczy jak dużo ludzi przychodzi oddać swój głos. Musi zrozumieć, jak bardzo jest to ważne.

Wytłumacz mu, że głosując, decyduje o przyszłości Ojczyzny, a więc także o swojej własnej. Wyjaśnij mu, że trzeba wykorzystywać możliwość decydowania o tym, kto ma rządzić Polską i decydować, co się dzieje i będzie działo w naszym kraju w przyszłości. Głosowanie jest obowiązkiem każdego wyborcy i jeśli wytłumaczysz to odpowiednio swojemu wnukowi, wtedy nie będzie mógł doczekać się chwili, kiedy sam po raz pierwszy będzie mógł oddać swój głos.

Wspólne czytanie książek, oglądanie filmów i bajek

Tego, że dzieci kochają bajki nie trzeba chyba nikomu tłumaczyć. Bajki i książki o tematyce patriotycznej lub historycznej to wspaniały pomysł na prezent. Mają ogromny wpływ na wyobraźnię dziecka i są doskonałym sposobem na przekazywanie dziecku życiowych nauk i wartości.

Jak w sposób patriotyczny możesz spędzać czas z dzieckiem w domu:

• czytaj swojemu wnukowi książki i bajki,
• włącz film w telewizji albo zabierz go do kina,
• recytujcie patriotyczne wiersze dla dzieci,
• śpiewajcie patriotyczne piosenki i pieśni, np. z Powstania Warszawskiego,
• prowadźcie dialog poprzez najbardziej znany wiersz: „ Kto ty jesteś? Polak mały”.

Czytanie książek, bajek oraz wierszy to nie tylko spora dawka wiedzy dla malucha, ale również poznawanie języka ojczystego.

Granie w patriotyczne gry planszowe

Gry również mogą być niezwykle przydatne w nauce patriotyzmu. Trzeba tylko wybierać odpowiednie, na przykład gry historyczne albo patriotyczne, związane z Polską, lub najważniejszymi wydarzeniami, jak na przykład z Powstaniem Warszawskim. Wybieraj gry, podczas których możesz wiele dopowiedzieć, wytłumaczyć, a tym samym nauczyć swojego wnuka czegoś nowego, czego nie znajdzie w książkach. Dzieci niesamowicie szybko chłoną nową wiedzę, a połączenie zabawy z nauką to najlepsze, co możesz zaoferować swojemu wnuczkowi.

Patriotyzm zakupowy

Warto nauczyć dziecko zwracania szczególnej uwagi na dokonywanie zakupów polskich produktów. Wybierając polskie marki wspieramy naszą Ojczyznę oraz gospodarkę. Dajemy pracę osobom prowadzącym swoje małe biznesy, a także pomagamy utrzymać się na rynku większym firmom z wieloletnimi tradycjami. Kupując polskie zabawki, meble, czy też produkty spożywcze stawiamy na takie wartości, jak: wysoka jakość, świeżość oraz tradycyjny sposób wykonania.

Wspólnie oglądanie wydarzeń sportowych

Oglądaj z wnukiem wydarzenia sportowe w telewizji, lub zabierz go na zawody organizowane w Twoim mieście. Sportowcy grający dla reprezentacji kraju to jeden z najlepszych przykładów patriotyzmu. Sport niesamowicie łączy ludzi. Niech wnuk poczuje na własnej skórze atmosferę stadionu, zobaczy morze biało-czerwonych barw i odśpiewa wspólnie z całym tłumem kibiców hymn narodowy. Zwróć uwagę wnuka na stroje sportowców, które są bogate w barwy i symbole narodowe.

Wspólne kibicowanie jest niesamowitym przeżyciem i wyzwala mnóstwo pozytywnych emocji. A może wnuk zechce zostać sportowcem i odnosić sukcesy nie tylko dla siebie, ale i dla Ojczyzny?

„Mała” i „duża” Ojczyzna

Dziecko nie postrzega ojczyzny całościowo. Dla niego Ojczyzna to jego dom i miejscowość, w której mieszka. Dlatego między innymi na Tobie ciąży obowiązek pokazania wnukowi całej okolicy i jej historii, a także kształtowanie w nim poczucia bycia Polakiem. Pokazuj wnukowi całą Polskę, nie tylko w formie wycieczek. Nie musisz jechać z nim od razu z południa na północ kraju. Weź atlas, pokaż wnukowi miasta i opowiedz mu o nich. Pokaż inne ciekawe miejsca. Wykorzystaj Internet do wyszukania i pokazania wnukowi zdjęć z różnych miejsc w Polsce – nie tylko zabytków, ale także pięknej, polskiej przyrody. W ten sposób możesz łatwo wzbudzić w dziecku fascynację Ojczyzną.

Pamiętaj, jesteś wzorem

Pamiętaj o tym, że jako jedna z osób spędzających z dzieckiem najwięcej czasu, jesteś dla niego jednym z głównych wzorów do naśladowania. Wnuk cały czas Cię obserwuje, patrzy co robisz. Cokolwiek weźmiesz do ręki, zaraz przybiega i pyta „Co to jest?”, „Co to masz?”, „Co robisz Babciu?”. Nie mów, że jesteś zajęta, tylko pokaż mu co masz w rękach.

Weź do rąk album ze zdjęciami i kiedy tylko wnuk przybiegnie, pokaż mu je. Zachęcaj go, ale nie zmuszaj do niczego. Dzieci nie lubią być zmuszane, nie lubią mieć nic narzucane na siłę. Przede wszystkim jednak sam pokazuj wnukowi swój patriotyzm, swoją miłość do ojczyzny, pamięć o ważnych wydarzeniach. Wnuczek na całe życie zapamięta swoich Dziadków jako osoby, które nauczyły go w życiu tego, co jest najważniejsze.

Najczęściej zadawane pytania

1. Kiedy najlepiej zacząć uczyć wnuka patriotyzmu?

   Można to robić już od najmłodszych lat. Już dwulatki potrafią nauczyć się krótkich wierszyków, a wiele dzieci zna klasykę „Kto ty jesteś? Polak mały.” Im młodsze dziecko tym bardziej chętne do nauki.

2. Kiedy najlepiej opowiadać dziecku patriotyczne historie?

   Można to robić na co dzień, ale nie codziennie i nie bez przerwy. Najlepszym momentem będą właśnie święta narodowe. Wtedy dziecko zainteresowane świętem chętniej będzie słuchało opowieści Dziadków.

3. W jakim wieku można zabrać dziecko do muzeum czy do kina?

   Można zabrać już kilkulatka, pod warunkiem, że jest on nauczony odpowiedniego zachowania nie tylko w zwykłych miejscach publicznych, ale i specyficznych, w których należy zachować ciszę. W muzeum czy kinie nie wolno krzyczeć. W muzeum nie wolno niczego dotykać ani robić zdjęć, a w kinie trzeba siedzieć na swoim miejscu przez cały czas, co dla małego dziecka nie jest proste.

4. Jakie filmy pokazywać dziecku? Czy filmy wojenne nie będą zbyt straszne?

   W przypadku filmów najlepszym pomysłem będą dokumentalne i edukacyjne dla dzieci. Filmy wojenne ukazujące ogrom zniszczeń i cierpienia mogą spowodować u dziecka niepotrzebną traumę.

5. Co jeśli dziecko uczy się już o patriotyzmie w szkole? Nie będzie tego za dużo?

   Jeśli dziecko chodzi już do szkoły, to uczy się tam również o historii i patriotyzmie, ale nigdy nie wiadomo w jakim stopniu przyswaja tę wiedzę. Trzeba obserwować, jak dziecko zachowuje się podczas świąt narodowych, czy chętnie bierze udział w szkolnych akademiach i czy chętnie obchodzi te święta razem z domownikami oraz jak traktuje barwy i symbole narodowe. Musisz pamiętać, że najcenniejszą naukę wnuczek wyniesie z domu rodzinnego, czego nie zastąpi ani przedszkole, ani szkoła.

6. Jak zachęcić starszaka do poznawania historii i bycia patriotą?

   Starszaka trudniej zachęcić do różnych rzeczy. Również historia nie musi go specjalnie interesować. Jeśli dziecko jest oporne na tematykę historyczną i patriotyczną, spróbuj zachęcić go do wybrania się na wspólną wycieczkę do muzeum albo na uroczystość czy festyn związany ze świętem narodowym, gdzie będzie mógł dotknąć przedmiotów z tamtych czasów lub wsiąść do starych samochodów wojskowych. A może zechce zapisać się do harcerstwa, w którym promuje się miłość do Ojczyzny? Dziecko może nie być chętne do czytania czy oglądania filmów historycznych, ale wydarzenia związane z historią na pewno je zaciekawią.