Jak postępować z dzieckiem dotkniętym ADHD

Wskazówki, które ułatwią życie dziecka z ADHD

Wiele osób dorosłych nie wie, jak powinno postępować z dziećmi dotkniętymi ADHD. Artykuł pomoże Ci zrozumieć świat widziany oczami dziecka z ADHD i dzięki temu będziesz wiedzieć, co powinieneś robić, a czego musisz unikać.
  • Ostatnia aktualizacja: 2020-04-18
  • Szacowany czas czytania: 6 min.
Jak postępować z dzieckiem dotkniętym ADHD / Wskazówki, które ułatwią życie dziecka z ADHD

Co to jest ADHD?

Jeszcze kilkanaście lat temu, ADHD było tematem nowym i niezbadanym. Do dziś wielu dorosłych tak naprawdę nie wie, co dokładnie oznacza ta przypadłość i czym się objawia. Tymczasem to właśnie w zrozumieniu tego zaburzenia, tkwi tajemnica radzenia sobie z dzieckiem, które jest nim dotknięte. Jako Dziadek musisz wejść w świat widziany oczami wnuka. Zrozumieć jego zainteresowania, marzenia, myśli oraz emocje, które często dalece wykraczają poza przyjęte normy i u wielu dorosłych mogą powodować lęk. Jest to naturalne zjawisko, które towarzyszy zwykle nieznanym sytuacjom.

Pierwszym krokiem, aby pokonać lęk i oswoić się z tą sytuacją jest akceptacja przypadłości dziecka. Dopiero, kiedy w pełni zaakceptujesz fakt, że wnuk ma ADHD, będziesz mógł zacząć pracować nad odpowiednim zachowaniem i komunikacją. Kluczowe w tym jest również zrozumienie, na czym dokładnie polega to zaburzenie i czym się objawia.

Bardzo często popełnianym błędem, jest wskazywanie ADHD jako choroby. ADHD to zaburzenie neurorozwojowe, które obejmuje pobudzenie, kontrolę reakcji oraz problemy z koncentracją uwagi. W wyniku tych zaburzeń człowiek ma zmniejszoną zdolność do kontroli własnego zachowania. Zaburzenie rozpoczyna się zwykle we wczesnym dzieciństwie. Szacuje się, że zespołem ADHD dotknięte jest ok. 5 procent populacji.

Czym objawia się ADHD?

ADHD diagnozuje się we wczesnym dzieciństwie, u kilkulatków. Istnieją jednak teorie, że pewne symptomy tego zaburzenia ujawniają się już u kilkumiesięcznych dzieci. Zazwyczaj dotyczy to grupy dzieci, które od samego początku wykazują specyficzne zachowanie. Objawia się to zwykle zwiększoną płaczliwością, ruchliwością w porze snu, a sennością w porze karmienia oraz niespokojnym zachowaniem.

Rozpoznanie ADHD ma miejsce wtedy, kiedy objawy zaburzenia utrzymują się co najmniej przez 6 miesięcy oraz wystąpiły przed 7 rokiem życia. Kolejnym kryterium, które musi zostać spełnione, jest występowanie objawów w co najmniej dwóch środowiskach funkcjonowania dziecka (np. szkole oraz domu). Objawy, które uznaje się za podstawę zdiagnozowania ADHD to: trudności z koncentracją uwagi, nadmierna aktywność ruchowa oraz impulsywność.

Jak zachowywać się wobec dziecka z ADHD?

Aby pomoc dziecku dotkniętym ADHD należy zwracać uwagę na swoje zachowanie. Powinno ono wiązać się z konsekwencją, ładem oraz wsparciem dziecka. Kiedy wnuk ma problemy z koncentracją i bardzo łatwo się rozprasza, zadbaj o to, by w przestrzeni, w której się wspólnie znajdujecie, nie było przedmiotów, które łatwo odwrócą jego uwagę. To, o czym powinniście pamiętać, to ograniczenie nadmiaru bodźców. Często chwal wnuka i doceniaj jego małe sukcesy. Dbaj o to, by mógł się skupić na jednej czynności. Dzięki temu wykształci się w nim umiejętność kończenia rozpoczętych zadań. Zwróć uwagę, czym interesuje się wnuk i staraj się rozwijać jego pasję. Zajmowanie się tym, co go interesuje, pozwala na lepsze skupienie uwagi i dłuższą koncentrację.

Jeżeli zajmujesz się wnukiem podczas nieobecności rodziców, musisz wiedzieć, że dziecko dotknięte ADHD jest wyjątkowo niecierpliwe w oczekiwaniu na ich powrót. Z tego względu najważniejsze w trakcie opieki jest odpowiednie zajęcie uwagi dziecka w taki sposób, aby czas minął mu szybko i bez zbędnych nerwów. Zajmuj wnuka wspólnym przygotowaniem posiłku, rozmawianiem o minionym dniu oraz skupieniem na rozmowie na jeden, zajmujący temat. Kiedy tego nie zrobisz, możesz spodziewać się, że dziecko będzie próbowało zwrócić na siebie uwagę nieprawidłowym zachowaniem.

Mimo niewątpliwych trudności, jakie sprawia dziecko dotknięte ADHD, powinieneś zadbać, aby wnuk spędzając z Tobą czas, doświadczał spokojnej, życzliwej atmosfery. Kiedy napotkasz problemy i czujesz, że sytuacja Cię przerasta, poczekaj, aż dziecko się wyciszy i uspokoi. Pamiętaj również o wskazówkach, które pomogą zapanować nad nadpobudliwym dzieckiem i ułatwią Waszą relację. Oto kilka cennych rad, które z pewnością Ci się przydadzą:

Nie dawaj dziecku zbyt dużej ilości zabawek

Duża ilość różnorodnych rozrywek w otoczeniu dziecka z ADHD to jednocześnie wiele bodźców, które dodatkowo pobudzają jego aktywność. Wnuk powinien skupić się na jednej zabawce i jej poświęcić swoją uwagę. Zbyt duża liczba przedmiotów w jego otoczeniu może sprawić, że będzie rozproszony, a co za tym idzie pobudzony.

Wyznaczaj dziecku jasne, pojedyncze zadania

Kiedy chcesz, aby dziecko wykonało kilka czynności, deleguj je pojedynczo. Niech wnuk najpierw wywiąże się w całości z jednego zadania, a później zajmie się kolejnym. Dzieci z ADHD bardzo często rozpoczynają wiele czynności jednocześnie, a później ich nie kończą. To właśnie z tego względu należy delegować zadania pojedynczo i dbać o to, by wnuk był skupiony tylko na tej jednej czynności.

Stosuj ustalony plan dnia

Dzieci z ADHD potrzebują w swoim życiu regularności, stałości i wiedzy, co wydarzy się w najbliższym czasie. Kiedy wnuk spędza z Tobą weekend, lub dłuższy okres czasu (np. wakacje lub ferie), dbaj o to, by jego dniem sterował wcześniej ustalony plan. Oczywiście nie oznacza to, że każdy dzień powinien wyglądać tak samo. Dopilnuj jednak, by pory posiłków, pobudki, czas nauki oraz rozrywki były jednakowe. Plan dnia zapewnia dziecku stabilizację i pomaga sprostać codziennym obowiązkom. Warto ustalić go wspólnie z wnukiem, wówczas dziecko ma poczucie wpływu na to, czym zajmuje się w ciągu dnia.

Opracuj kodeks obowiązujących zasad oraz sprecyzuj konsekwencje za jego nieprzestrzeganie

Zasady, które obowiązują w Twoim domu, powinny być jasne i zrozumiałe. Każde dziecko, a szczególnie to dotknięte ADHD, musi mieć wcześniej ustalone granice, za których przekroczenie powinno ponieść konsekwencje. Opiekując się wnukiem, od początku zaznacz, które zachowania są w Twoim domu niedopuszczalne. Jednocześnie pamiętaj, by zasad nie było zbyt wiele. W ich określaniu skup się jedynie na tych niepodważalnych prawach, które są dla Ciebie najbardziej istotne (np. w związku z bezpieczeństwem).

Stosuj system zachęty, zamiast zakazów

Wnuk znacznie lepiej zareaguje, kiedy zmotywujesz go do wykonania określonej czynności. Poczuje wówczas widmo nagrody, za dobrze zrobione zadanie. Zamiast mówić „jeśli tego nie zrobisz, nie będziesz mógł bawić się na podwórku”, Twoje słowa powinny brzmieć: „jeśli to zrobisz, będziesz mógł bawić się na podwórku pół godziny dłużej”. Pamiętaj o tym, aby kary i zakazy nie dotyczyły ograniczania aktywności fizycznej dziecka.

Bądź cierpliwy i zachowaj spokój w trudnych sytuacjach

Na pewno wielokrotnie dojdzie do sytuacji, które Cię przerosną. Opieka nad wnukiem z ADHD to niewątpliwie trudne zadanie, jednak musisz zachować spokój i z cierpliwością tłumaczyć dziecku, czego od niego w danej sytuacji oczekujesz. Pamiętaj, że zrozumienie emocji wnuka jest w tym bardzo pomocne, dlatego spróbuj wczuć się w to, co w danym momencie czuje. Wtedy z pewnością lepiej poradzisz sobie z chwilowym kryzysem.

Doceniaj sukcesy wnuka i chwal jego postępy

Docenianie jest ważne w rozwoju każdego dziecka i ma duże znaczenie szczególnie w przypadku zaburzeń ADHD. Chwal każdy, nawet mały sukces wnuka i zauważaj, kiedy coś mu się powiedzie. Zwracaj uwagę na postępy zwłaszcza wtedy, kiedy wnuk wykonuje bardziej rozbudowane zadanie składające się z mniejszych czynności. Doceniaj ukończenie poszczególnych etapów i podkreślaj, jak bardzo cieszysz się z tego, że udało mu się to zrobić.

Jakich zachowań i sytuacji należy unikać?

Unikaj rozrywki, która propaguje treści agresywne Głównie dotyczy to programów oglądanych w telewizji oraz gier komputerowych. Kiedy wnuk ma styczność z treściami, które mają agresywny charakter, zostaje pobudzony i sprowokowany do podobnego zachowania. Wówczas może wykazywać nadmiar negatywnej energii i wyładowywać się na innych domownikach, także na Tobie.
Nie krzycz Sytuacje, kiedy będziesz tracić kontrolę nad sobą, na pewno się zdarzą. Pamiętaj, żeby w chwilach złości nie podnosić głosu i nie okazywać agresji. Lepszym rozwiązaniem jest przerwanie napiętej sytuacji i uspokojenie się w drugim pokoju. Weź kilka głębokich oddechów, które pozwolą zapanować Ci nad gniewem.
Nie używaj słów: „Musisz”, „Nie wolno”, „Ty zawsze”, „Ty nigdy” Tego typu sformułowania nigdy nie przyniosą zamierzonego efektu. Wręcz przeciwnie - sprawią, że wnuk się zbuntuje i zrobi dokładnie coś odwrotnego od tego, czego oczekujesz.
Unikaj pobudzających zabaw przed snem Pora wieczorna to czas wyciszenia i relaksu. Po całym dniu intensywnych myśli i emocji czas uspokoić umysł i przygotować go na spokojny, relaksujący sen i odpoczynek. Pobudzające zabawy sprawią, że wnuk nadal będzie aktywny, a jego sen mało efektywny.
Nie używaj zawiłej mowy Kiedy wnuk zachowuje się nieprawidłowo, wystosuj do niego krótki i jednoznaczny komunikat. Unikaj długich tłumaczeń i mowy, która ostatecznie sprawi, że dziecko nie będzie rozumiało, co zrobiło źle. Podobnie jest z wydawaniem poleceń - im krótsze komunikaty, tym są one bardziej zrozumiałe dla wnuka z ADHD.

Opieka nad wnukiem dotkniętym ADHD to spore wyzwanie dla każdego dorosłego. Kiedy jednak zrozumiesz sposób myślenia i zapoznasz się z przedstawionymi zasadami, to zadanie będzie dla Ciebie znacznie łatwiejsze.

Postępowanie z wnukiem z ADHD - najczęściej zadawane pytania

  1. Słyszałam, że dieta może pomóc zapanować nad zachowaniem dziecka z ADHD. Czy jest to prawda? Wnuk ma spędzić u mnie całe wakacje i chcę się do tego dobrze przygotować.

    Istnieją teorie oraz badania, które wskazują możliwy wpływ diety na zachowanie dzieci z ADHD. Nie są one jednak jednoznaczne. Najczęściej powielaną informacją jest negatywny wpływ sztucznych barwników. Jeśli zatem chcesz wprowadzić modyfikacje do codziennej diety wnuka, zadbaj o to, by unikać wysoko przetworzonych, barwionych produktów. Nawet jeśli wprowadzona dieta nie spowoduje zmiany w zachowaniu wnuka, rezygnując z kolorowych napojów oraz niezdrowych przekąsek, uzyskasz niewątpliwie pozytywny wpływ na zdrowie dziecka.

  2. Jaki system kar mogę stosować wobec wnuka, który regularnie łamie ustalone wcześniej zasady?

    Stosowanie kar wobec dziecka z ADHD rzadko kiedy się sprawdza. Znacznie lepiej zadziała system nagród. Jeśli widzisz, że łamanie określonej reguły stale się powtarza, zastosuj system nagradzania za każdy dzień, kiedy dziecko nie złamie określonej zasady. Przykładowo: ustal z wnukiem, że w nagrodę za dzień bez naruszenia tej jednej reguły, wrzucisz do słoiczka 3 zł. Po tygodniu, za uzbierane pieniądze wybierzecie się na pizzę lub do kina.

  3. Czy duża ilość ruchu w ciągu dnia może pomóc dziecku z ADHD? Na co dzień wnuk mieszka w mieście i tam nie ma dostępu do ogródka. Zawsze jak do nas przyjeżdża, potrafi biegać i bawić się na zewnątrz domu niemal przez cały dzień. Zastanawiam się, czy jest to dobry pomysł, czy może wręcz przeciwnie - taka zabawa dodatkowo go pobudza?

    Dzieci z ADHD mają wzmożoną potrzebę ruchu. Bardzo dobrze, że wnuk ma u Ciebie wystarczająco dużo miejsca, by tę potrzebę zaspokoić. Jednocześnie, nie oznacza to, że ADHD można „wybiegać”. Niech nie zdziwi Cię to, że wnuk po spędzeniu wielu godzin na zewnątrz, nadal ma energię do zabawy. Jeśli wnuk lubi taką formę spędzania czasu i lubi sport, pozwól mu na to. Pamiętaj jednak, by w czasie, kiedy zbliża się wieczór, zrezygnować z takiej rozrywki i oddać się bardziej wyciszającemu, relaksującemu zajęciu.

  4. Jak mogę spędzać czas wolny z dzieckiem w domu? Jakie zabawy i formy rozrywki będą dla niego najlepsze?

    Jeśli zajmujesz się wnukiem przez całe popołudnie, powinieneś dostosować rozrywkę do pory dnia oraz nastroju dziecka. Wnuk potrzebuje w ciągu dnia odpowiedniej dawki ruchu. Oprócz tego bardzo dobrymi zajęciami dla dzieci z AHDH są zadania wymagające skupienia oraz cechujące się wysokim poziomem precyzji. Do takich należy m.in. rysowanie, szydełkowanie, wszelkie prace techniczne. Dzięki takim zajęciom wnuk poćwiczy skupienie nad jedną czynnością, co znacząco wpłynie na jego rozwój.

Oceń ten artykuł:

Anna Setlak

Anna Setlak

Redaktorka i copywriterka, absolwentka Wydziału Humanistycznego KUL oraz Wydziału Politologii i Dziennikarstwa UMCS. Swoje doświadczenie lingwistyczne wykorzystuje w tworzeniu wartościowych treści, które przekazują wiedzę i tworzą fundament pozytywnych relacji.

Ostatnio dodane