Badania profilaktyczne po 50 roku życia

Dane demograficzne

Polskie społeczeństwo szybko się starzeje. Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego mediana wieku (czyli wiek środkowy) mieszkańców Polski w 2018 roku wyniosła 41 lat. Analizując statystyki dotyczące śmiertelności osób starszych, widać co prawda, że życie się wydłuża, ale to nadal nie są optymistyczne dane.

W 2018 roku mediana wieku zmarłych wyniosła 77 lat. Z tym że dla kobiet były to 83 lata, zaś dla mężczyzn zaledwie 71 lat. Umieramy później m.in. dlatego, że wzrasta świadomość społeczna dotycząca ochrony zdrowia.

Choroby, których nie potrafimy uniknąć

Zgodnie z danymi GUS w Polsce najwięcej osób umiera z powodu chorób układu krążenia. To aż 70% wszystkich zgonów. Oczywiście nie wszystkie te zgony są bezpośrednim następstwem nie dbania o zdrowie, mamy też tzw. predyspozycje genetyczne. Badacze są jednak zgodni i uważają, że wielu tych zgonów można uniknąć odpowiednio wcześnie interesując się stanem swojego zdrowia.

Jednak nie tylko choroby, które zabijają są potencjalnie niebezpieczne. Jest mnóstwo rozwijających się latami schorzeń, które od lat utrudniają życie seniorom.

Rozwijające się latami choroby mogą nie dawać żadnych niepokojących objawów, a wykryć ich rozwój mogą TYLKO BADANIA.

Częste choroby wieku podeszłego to:

• osteoporoza,
• zaćma,
• nowotwory związane z układem rozrodczym, jelitem grubym, rak piersi,
• choroba Parkinsona,
• demencja starcza,
• depresja,
• nietrzymanie moczu,
• reumatyzm,
• choroba Alzheimera,
• cukrzyca.

Listę chorób, które dotykają najstarszych można powiększać w nieskończoność, należy jednak podkreślić, że starzenie się jest procesem biologicznym, w którym dochodzi do określonych zmian. Zmiany te oznaczają znaczne ograniczenie komórek i całych narządów do odbudowy. Dzieje się to wieloetapowo i na różnych płaszczyznach. Mięśnie słabną, metabolizm zwalnia, swoją sprawność traci też układ nerwowy oraz hormonalny. Dlatego właśnie osoby starsze są narażone na skutki przechodzenia nawet stosunkowo niegroźnych chorób jak grypa. Niezauważenie, że z organizmem dzieje się coś złego oznaczać może ciężkie choroby towarzyszące i powikłania nawet przy lekkich chorobach, które jako 30-to czy 40-to latek przechodziłeś bez szwanku.

Badania konieczne po 50. roku życia

Aby mieć pewność, że nasz organizm nadal funkcjonuje właściwie po ukończeniu 50 roku życia warto koniecznie i regularnie wykonywać:

• morfologię krwi z rozmazem, OB i CRP,
• badanie moczu,
• lipidogram,
• badanie okulistyczne,
• badania zależne od płci: dla kobiet obowiązkowo cytologia, mammografia, diagnostyka osteoporozy, dla mężczyzn: badanie w kierunku raka gruczołu krokowego, raka płuc i raka jelita grubego.

Morfologia

Podczas regularnego badania krwi można wykryć wiele nieprawidłowości w funkcjonowaniu całego organizmu. Morfologia pomaga w zdiagnozowaniu cukrzycy i chorób trzustki oraz pozwala w najszybszy sposób ocenić ogólny stan pacjenta. Badanie koncentruje się na układzie białych i czerwonych krwinek. Poziom białych krwinek informuje o zakażeniach, niedotlenieniu, stanach zapalnych i wirusach. Informują one także o chorobach nerek, przerzutach nowotworowych czy białaczce. Z kolei poziom krwinek czerwonych wykryje m.in.: niedobory żelaza i witaminy B6. Podczas morfologii bada się również płytki krwi, a ich poziom wskazuje zakażenia wirusowe, stany zapalne, a także nowotwory.

W skład morfologii wchodzą:

• leukocyty - białe krwinki
• erytrocyty - czerwone krwinki
• hemoglobina - białko, dzięki któremu krew jest czerwona
• hematokryt (HTC) - określa%owo ilość krwinek czerwonych (prawidłowy wynik u zdrowego człowieka waha się między 34 a 45%)
• MCV - objętość erytrocytów, jej obniżenie oznaczać może anemię
• MCH i MCHC - średnia masa hemoglobiny
• RDW - pokazuje jak zmienia się objętość czerwonych krwinek, jego wynik poniżej normy może wiązać się z anemią
• PLT - liczba płytek krwi, ich niski poziom może się wiązać z marskością wątroby, niedoborem kwasu foliowego, witaminy B12 lub białaczką
• MPV - średnia objętość płytki krwi, podwyższona MPV może być skutkiem krwotoków
• PDW - zmienność objętości płytek krwi, jej wynik może wskazać wykrycie nowotworu
• PCT, czyli prokalcytonina, jej obecność wskazuje na infekcję bakteryjną
• P-LCR - wskaźnik tzw. dużych płytek, podwyższony poziom może świadczyć o stanie chorobowym

Morfologię przechodzi się na czczo, najlepiej zrobić ją około 7-8 rano. Zaburzone wyniki morfologii może dać przemęczenie oraz zjedzony nawet wcześnie rano posiłek.
CENA MORFOLOGII z rozmazem w prywatnej placówce to koszt około 10 do 20 zł.

Dodatkowo przy okazji badania krwi wykonać można OB, czyli pomiar szybkości opadania krwinek czerwonych. Kiedy w organizmie pojawia się infekcja, produkcja tzw. białek ostrej fazy przyspiesza, w konsekwencji zwiększa się tempo opadu czerwonych krwinek. Warto pamiętać, że wynik OB może być zaburzony w związku z przyjmowaniem niektórych leków.

Badanie CRP, które potrafi zdiagnozować w organizmie stan zapalny również wykonać warto przy morfologii. Białko CRP, czyli tzw. białko ostrej fazy jest niezwykle czułe na zmiany, dlatego stanowi wiarygodną wskazówkę do rozpoznania stanu zapalnego w organizmie. Badanie to może też nieść informacje o uszkodzeniu tkanek, uszkodzeniu mięśnia sercowego czy chorób o podłożu reumatycznym.
CENA CRP w zależności od województwa w prywatnych przychodniach będzie się wahać od 20 do nawet 50 zł.

Jak często wykonywać morfologię? Jeśli to tylko możliwe po 50 roku życia wykonujmy morfologię raz w roku. Dzięki temu w szybki sposób dowiemy się o ogólnej kondycji naszego organizmu.

Badanie moczu

Badanie moczu to jedno z podstawowych badań diagnostycznych, którego wynik przynosi wiele informacji na temat funkcji układu moczowego, dzięki niemu można zdiagnozować choroby nerek czy dróg moczowych. W badaniu ocenia się ciężar właściwy, barwę, przejrzystość moczu oraz jego pH. Podstawowe badanie moczu pozwala też wykryć obecność białka, glukozy, azotynów i ciał ketonowych w moczu. Obecność tych ostatnich oznaczać może m.in. nadczynność tarczycy. Do badania oddaje się środkowy strumień moczu, nie musi go być wiele (50-100 ml), ale trzeba go dostarczyć do laboratorium bardzo szybko po napełnieniu specjalnego pojemnika.
CENA OGÓLNEGO BADANIA MOCZU to około 10 zł.

Badanie moczu zaleca się wykonywać raz w roku. Wziąwszy pod uwagę niską cenę badania, jego wykonanie nie wydaje się to być szczególnie uciążliwe.

Lipidogram

Lipidogram to badanie, które ujawnia poziom cholesterolu całkowitego, czyli ujawnia ile w organizmie jest aktualnie dobrego i złego cholesterolu. Poziom lipidów, który mierzy lipidogram będzie na pewno podwyższony u osób z nadwagą, palaczy, cukrzyków, osób chorujących na choroby nerek i tych genetycznie obciążonych skłonnością do podwyższonego poziomu cholesterolu. Normy, w jakich powinien się mieścić wynik badania określa szczegółowo Polskie Towarzystwo Kardiologiczne. Badanie powinno być wykonywane w częstotliwości zależnej od tego czy organizm ma skłonność do odkładania „złego cholesterolu”.
CENA LIPIDOGRAMU w prywatnej placówce to około 25-40 zł.

Badanie okulistyczne

Wraz z postępującym wiekiem, wzrok słabnie - to zupełnie naturalne. Jednak brak badań dna oka, może prowadzić do jaskry, dlatego też przynajmniej raz na dwa-trzy lata osoba po 50 roku życia, musi się na badanie okulistyczne udać. Przy okazji okulista powinien również wykonać pomiar ciśnienia w oku. Badanie odbywa się po zakropleniu oka preparatem powiększającym źrenicę i niestety po nim przez kilka godzin ostrość widzenia będzie nieco zaburzona.
CENA BADAŃ OKULISTYCZNYCH w placówkach prywatnych będzie się wahać między 100 a 300 zł.

Pomiary, które musisz po 50-tce kontrolować

Poza badaniami w ośrodku zdrowia, ważne jest również pomiary, a wśród nich:

• pomiar ciśnienia tętniczego,
• pomiar stężenia glukozy,
• pomiar wagi.

Pomiar ciśnienia tętniczego

Mierzenie ciśnienia w społeczeństwie, w którym około 30% ludzi ma problem z nadciśnieniem tętniczym nie powinno być niczym dziwnym. Aparaty do pomiaru ciśnienia winny być na wyposażeniu każdego domu, w którym mieszka osoba dotknięta nadciśnieniem. Ale ciśnieniomierze znaleźć można również w aptekach, gdzie farmaceuta może pomóc w ich obsłużeniu. Ceny profesjonalnych ciśnieniomierzy zaczynają się już od 150 zł, dlatego jeśli nie masz takiego urządzenia w domu, a wnuki zapytają Cię o wymarzony prezent na urodziny - postaw właśnie na aparat do pomiaru ciśnienia.

Choroby układu krążenia to nie tylko polski problem, jak informuje WHO to główna przyczyna zgonów na całym świecie. Ciśnienie tętnicze krwi jest wartością zmienną i zależy od stanu naszego zdrowia oraz wieku. Dzięki regularnym pomiarom ciśnienia, można zauważyć zmiany zachodzące w organizmie. Czasem wczesne wyrycie nadmiernie wysokiego ciśnienia pozwala uratować życie.

Jak często mierzyć ciśnienie?

Zdrowi ludzie w średnim wieku, którzy nie znajdują się w grupie ryzyka, mogą pozwolić sobie na mierzenie ciśnienia podczas badań kontrolnych nawet rzadziej niż raz w roku. W przypadku osób po 50. roku życia, ryzyko miażdżycy, choroby wieńcowej czy zwału serca wzrasta, dlatego pomiar ciśnienia powinien odbywać się przynajmniej raz na kilka miesięcy. W przypadku osób z przewlekłymi chorobami nerek, chorobą niedokrwienną serca, o zwężonej aorcie, cierpiących z powodu otyłości czy bezdechu sennego obturacyjnego.

Badania dla kobiet po 50. roku życia

Jak wynika z roczników statystycznych w Polsce rokrocznie żyje znacznie więcej kobiet, które przekroczyły 50. rok życia niż mężczyzn. Niestety to nie jest dowód na to, że kobiety mniej chorują, wręcz przeciwnie. Ich choroby są częstsze i bardziej skomplikowane, dodatkowo jest ich więcej niż u statystycznego mężczyzny w wieku po 50-tce.

Kobiety, które ukończyły 50 lat powinny pamiętać przede wszystkim o swoich piersiach i ich regularnym samobadaniu. Co dwa lata po ukończeniu 50. roku życia, kobiety winny udać się na mammografię, a przynajmniej raz w roku przejść badanie ginekologiczne, w tym cytologię, którą trzeba wykonywać przynajmniej raz na trzy lata. w przypadku kobiet genetycznie obciążonych chorobami układu rodnego, ginekolog powinien zlecić znacznie częstsze cytologie.

Kobiety po menopauzie narażone są na większe niż wcześniej ryzyko złamań, bo zmienia się u nich gęstość kości. Dlatego właśnie po 50-tce konieczna jest diagnostyka osteoporozy, by móc wykluczyć niekorzystne zmiany lub wspomóc kości terapią farmakologiczną. Kobiety również narażone są na raka jelita grubego, stąd konieczne będzie przynajmniej raz na 6-8 lat wykonać badanie próbki kału, które wykryje ewentualnie występującą w nim krew.

Badania dla mężczyzn, którzy skończyli 50 lat

Panowie przede wszystkim narażeni są na raka prostaty. To piąty najczęstszy powód śmierci mężczyzn w naszym kraju. Dlatego mężczyźni po 50-tce co rok lub dwa lata obowiązkowo powinni udać się na pomiar antygenu PSA we krwi.  Podstawowe badanie nie jest ani specjalnie nieprzyjemne, ani bolesne, mimo to, jak wskazują statystyki Polacy wyjątkowo niechętnie się mu poddają. Warto pamiętać, że badanie PSA to nie kolonoskopia, którą wykonuje się głównie przy podejrzeniu raka jelita grubego. Jeśli więc boisz się kolonoskopii, niech to będzie wystarczający powód do częstego wykonywania badania PSA! Ponadto panowie palący papierosy powinni swojego lekarza zapytać o badanie w kierunku wykrycia raka płuc, który również jest jednym z bardziej uciążliwych schorzeń u mężczyzn po 50 roku życia.

Co jeszcze możesz zrobić dla swojego zdrowia po 50-tce?

Ruch, zdrowe odżywiania i harmonijne życie - to najlepsze, co możesz zrobić dla zachowania długiej sprawności. Co ciekawe nawet osoby po 50-tce, które wcześniej nie były szczególnie aktywne fizycznie, mogą zacząć uprawiać sport! To nic trudnego, trzeba tylko wybrać odpowiednią dyscyplinę, która sprawi Ci przyjemność i będzie dostosowana do Twoich możliwości. Do tego warto dołożyć zdrową dietę. Bez fast foodów, bez przesadnie tłustych dań z ograniczonym cukrem i alkoholem - wydaje się proste. Do tego radość z życia, która ważna jest przecież nie tylko dla młodych. Czas na relaks, spotkania z bliskimi, utrzymywanie kontaktów towarzyskich, pasje i małe przyjemności. Zwykle te sprawy odkładamy na później, a przecież są nie mniej ważne od zdrowia fizycznego.

Polska służba zdrowia będzie musiała radykalnie się zmienić. Jak podaje GUS do 2050 roku liczba osób w wieku powyżej 60 roku życia wzrośnie do ponad 40%. To oznacza, że choroby wieku podeszłego będą stanowić dla społeczeństwa coraz większe wyzwanie. Należy więc mieć nadzieje, że zmiany w ochronie zdrowia, zwłaszcza osób starszych są już planowane i wszystkim nam wyjdą na zdrowie.

Badania profilaktyczne po 50 roku życia - najczęściej zadawane pytania

1. Mój mąż ma 64 lata i nigdy nie badał się pod kątem raka jelita grubego. Mówi, że jeśli ma na niego umrzeć to tak właśnie będzie. Nie potrafię zmusić go do wizyty u specjalisty. Co powinnam zrobić?

Niedostrzeganie ryzyka śmierci z powodu niewykrytej choroby to domena niektórych typów osobowości. Próbuj do skutku, w końcu od tego zależeć może Wasze wspólne przyszłe życie i jego długość. Skoro Ty sama się badasz, dlaczego mąż nie może zrobić tego dla Ciebie. Z powodu, dla którego kiedyś przysięgał Ci dozgonną miłość. Jeśli nic nie skutkuje, spróbuj „prośby lub groźby”. Musisz zrobić wszystko, by się zbadał i uświadomić mu, że bez tych badań jego przyszłość może być ogromnie bolesna.