Szynszyle, świnki morskie, fretki

Relacje, emocje i dzielenie się

Już połowie lat 50. tych ubiegłego wieku pewien amerykański psychiatra dziecięcy (Boris Levinson) zauważył, że opieka nad zwierzęciem w dzieciństwie może wpłynąć na zwiększony poziom empatii, uczyć tolerancji i odpowiedzialności. Ponadto stwierdził, że ulubione zwierzę domowe ma bezpośredni wpływ na rozwój emocjonalny najmłodszych. Był przekonany, że umiejętność ofiarowania bezwarunkowego uczucia, które w żaden sposób nie osądza jest podstawą terapii, która rodzi empatię i łagodzi agresję. Pozytywne następstwa obcowania ze zwierzętami potwierdzają także współczesne badania.

Wedle przeprowadzonych w University of Western Australia i Telethon Kids Institute, a opublikowanych na łamach „Pediatric Research” badań wpływ opieki nad psem jest bardzo pozytywny. Badacze przeprowadzili ankiety wśród 1600 rodzin z dziećmi w wieku od dwóch do sześciu lat i znaleźli zależności pomiędzy tym jak zachowują się maluchy mające stały kontakt ze zwierzęciem.

Wykazano, że dzieci z rodzin, których członkiem jest pies:

• o 23% rzadziej miały kłopoty z emocjami i relacjami społecznymi
• o 30% rzadziej angażowały się w zachowania antyspołeczne
• o 40% mniej pojawiało się ich życiu sytuacji problematycznych w relacjach z innymi dziećmi
• o 34% rosło wśród nich prawdopodobieństwo zachowań empatycznych (jak dzielenie się)

Wykazano również, że dzieci, które wychodziły na spacer z psem tylko raz w tygodniu, o 36 procent rzadziej miały słabo rozwinięte kompetencje społeczne.

Oczywiście każde badania czy obserwacje są narażone na pewien margines błędu. Dlatego na wyniki zawsze warto nałożyć też elementy jak kształt rodziny, doświadczenia czy czynniki indywidualne.

Więź ze zwierzęciem

Opieka nad zwierzęciem domowym, które jest w stanie nawiązać z dzieckiem więź jest ważnym elementem budowania własnej wartości u młodego człowieka. Dzieje się tak zwłaszcza w przypadku zwierząt, które potrafią dać wsparcie i bezkrytyczną akceptację jak pies czy kot.

Co jeśli nie pies czy kot?

Nie w każdych warunkach rodziny pozwolić sobie mogą na kota czy psa. Wielkość mieszkania, nikłe możliwości spędzania ze zwierzęciem czasu na świeżym powietrzu nie muszą jednak przekreślać opieki nad zwierzęciem. Czasem trzeba więc wybrać zwierzę nieco mniejsze, ale mogące malucha wiele nauczyć.

Z mniejszymi zwierzętami, do których zaliczyć należy szynszyle czy króliki domowe, kontakt nie będzie analogiczny jak z kotem i psem. Możliwości wywoływania u gryzoni określonych zachowań są znacznie mniejsze niż w przypadku psów czy kotów. Wynika to m.in. z faktu, że większość gryzoni, jakie możemy hodować w domu nie jest do warunków domowych przystosowana. Psy towarzyszą ludziom od tysięcy lat, w każdej szerokości geograficznej. W przypadku myszy czy szynszyli trudno wyobrazić je sobie jako zwierzęta domowe nie tylko w niektórych krajach, ale na całych obszarach geograficznych. Gryzonie do ludzkich domostw, jako towarzysze życia, trafiły stosunkowo niedawno, trudno się zatem spodziewać, że mogą się zachowywać jak psy. Przeszkadza im w tym również inna budowa mózgu i ograniczone możliwości „współpracy” z człowiekiem.

Ulubione dziecięce zwierzątka domowe

W Polsce jest dość stała lista najbardziej popularnych zwierząt w hodowli domowej, poza psami i kotami znajdują się na niej:

• chomik
• świnka morska
• mysz domowa
• królik domowy
• szynszyla
• tchórzofretka

Wśród mniej popularnych zwierząt mamy jeszcze szczura domowego, myszoskoczka, rybki akwariowe, papużki faliste i kanarka.

Chomik

Najpopularniejszy hodowany w domach gryzoń. Może żyć około trzech lat, wymaga niewiele, ale by dobrze poczuł się w domu, trzeba się do tego przygotować. Chomiki muszą przyzwyczaić się do zapachu, by czuć się bezpiecznie. Zawsze warto myć przed zabawą z chomikiem ręce, by pozbyć się wszystkich obcych zapachów. Zanim wnuk weźmie chomika na ręce po raz pierwszy, warto wspólnie z nim dokonać wszystkich niezbędnych zakupów. Klatka, poidełko, miska na ziarna, ściółka i najlepiej jakiś domek oraz pierwsze zabawki. W pierwszy dzień w nowym domu, zwierzę powinno się pozostawić na jakiś czas w samotności, by miało okazję oswoić się z nowymi okolicznościami. Warto przygotować na to dzieci, które od razu z nowym przyjacielem będą chciały się bawić.

Zaletą posiadania chomika jest możliwość pozostawienia go samego w domu przez nawet 3-4 dni. Wystarczy, by zwierzę miało zapas świeżej wody, ziaren i odpowiednią temperaturę.

Dla kogo chomik?

Chomik jest malutkim zwierzątkiem, które wymaga delikatności i cierpliwości. Nada się więc dla spokojniejszych przedszkolaków i dzieci w wieku szkolnym.

Królik domowy

Królik domowy to zwierzę ruchliwe, dlatego przed decyzją o włączeniu go do rodziny, warto zadbać o odpowiedniej wielkości klatkę. Zwierzę nie może przebywać w niej całymi dniami. Dobrym miejscem dla królika będzie dom, gdzie zwierzę będzie mogło trochę się wyskakać. Ale miejsce relaksu jest niemniej ważne, bo królik dużo śpi, zarówno w dzień, jak i w nocy. Wnuki muszą więc mieć świadomość, że królik to nie zabawka, której można w odpoczynku nieustannie przeszkadzać.

Dla kogo królik domowy?

Króliki potrzebują nieco swobody, nie lubią natrętnego przytulania i hałasu. Dlatego nie będą odpowiednimi towarzyszami dla najmłodszych dzieci.

Szynszyla

Szynszyla to zwierzę pochodzące z Ameryki Południowej. Na co dzień, żyjąc w naturalnym środowisku sporo śpi w ciągu dnia i je tylko po zmierzchu. Szynszyla przyzwyczajona jest do wysokich temperatur i suchego powietrza. Szynszyle lubią życie w grupie, dlatego jeśli chcemy, by Wnuk mógł podjąć się opieki tego zwierzęcia, warto zadbać, by miało towarzystwo w postaci drugiego zwierzęcia. Szynszylom potrzebna jest dość duża klatka, bo są to zwierzęta ruchliwe i potrzebujące zabawy.

Dla kogo szynszyle?

Zwierzęta te zdecydowanie nie nadają się pod opiekę małych dzieci. Ich wychowanie wymaga obserwacji, której czasem nawet dzieci w wieku 6-7 lat nie umieją się podjąć. Szynszyle nie uczulają, ale z uwagi na gęste futro, szynszyle nie powinny być trzymane w domach, gdzie pojawia się alergia.

Świnka morska

Świnki morskie żyją stosunkowo długo, bo do 12 lat i ważą do półtora kilograma. Są mniej ruchliwe niż króliki i szynszyle, ale również potrzebują często opuszczać swoją klatkę.

Dla kogo świnka morska?

Świnki morskie ustawicznie dążą do skracania zębów, dlatego warto zapewnić im odpowiednie narzędzia do tego celu. Niestety czasem zęby będą ścierane przez zwierzę w nocy, więc nie nadają się dla rodziny, która ma problemy ze snem. Świnka może towarzyszyć dzieciom już pięcioletnim, ale zawsze warto odpowiednio przygotować dom oraz malucha do przyjęcia nowego lokatora.

Tchórzofretka

Popularna fretka do zwierzę z rodziny łasicowatych. Fretki są ruchliwe i towarzyskie, same zachęcają do zabawy domowników, zwłaszcza, jeśli nie mają innego „futrzanego” towarzystwa.

Dla kogo fretki?

Tchórzofretka na tyle lubi się bawić, że skłonna jest podgryzać domowników. Często jej zachowanie jest trudne do przewidzenia, zwłaszcza w początkowym okresie udomowienia. Nie powinno się ich wychowywać w domu, gdzie są wyłącznie małe dzieci. Zwierzęta wymagają towarzystwa i opieki, dlatego jeśli nie mamy pewności, że rodzice aktywne włączą się w proces opieki, nie warto się na nie decydować.

Inne gryzonie jak mysz domowa, szczur czy myszoskoczek tak samo jak pozostałe nie są do końca przewidywalne. Może się okazać, że trafi nam się osobnik spokojny i cichy, ale może być i tak, że myszka czy szczur często gryzą swoich opiekunów, są agresywne i nie dadzą się wychować. Taką sytuację można wytłumaczyć starszemu przedszkolakowi czy dzieciom ze szkoły podstawowej. W przypadku młodszych dzieci nie ma na to szans.

Czego jeszcze uczy się dziecko w kontakcie ze zwierzęciem?

Empatia jest tym, co w największym stopniu zmienia się w dziecku, które opiekuje się zwierzęciem. W czym jeszcze pomaga towarzystwo zwierzęcia?

• nauka opieki nad słabszym
• wyczulenie na potrzeby innych
• nauka tego, że pewnych rzeczy nie da się odłożyć na później (każde zwierzę wymaga pielęgnacji i karmienia, których nie można zaniedbać)
• umiejętność współpracy

UWAGA!
Wystrzegajmy się mówienia o zwierzęciu jako o własności. Mówimy, że dziecko się zwierzęciem opiekuje nie zaś, że jest jego właścicielem. Opieką uzasadniamy obowiązki, jakie wiążą się z posiadaniem zwierzęcia.

A co z bakteriami i brudem, jaki może towarzyszyć wychowaniu się ze zwierzakiem?

Wielu rodziców boi się wprowadzania w życie swoich dzieci zwierząt, z uwagi na choroby, jakie zwierzę może przenosić. W zależności od zwierzęcia choroby będą inne, jednak większość z nich jest nie tylko niegroźna ale prowadzi do zakażeń wśród dzieci niezwykle rzadko.

Oto kilka najczęstszych odzwierzęcych chorób:

• Choroba kociego pazura - choroba bakterii Bartonella, powoduje jednostronne zapalenie węzłów chłonnych. Do zakażenia prowadzi bezpośredni kontakt z kotem, bakterie wnikają do organizmu człowieka w miejscu zadrapania czy ugryzienia. Chorobie towarzyszyć może złe samopoczucie i gorączka, ale nie brakuje przykładów jej przechodzenia bezobjawowo. Po 4-6 tygodniach choroba ustępuje samoistnie.
• Leptospiroza - człowiek zaraża się nią w wyniku kontaktu z moczem zarażonych zwierząt. Choroba wywołana bakterią może mieć łagodny i ciężki przebieg, w obu przypadkach może zaczynać się od objawów przypominających grypę. Najcięższe przypadki choroby muszą być hospitalizowane.
• Bruceloza - bakteryjna choroba odzwierzęca, którą przenoszą szczury, myszy, a także psy. Dolegliwości podobne do grypy pojawiają się po ośmiu tygodniach od zakażenia. Objawy mogą pojawiać się i nawracać, znaczna część z nich może być niebezpieczna dla układu kostnego i narządów miękkich.
• Limfocytarne zapalenie splotu naczyniowego - wirusowa choroba odzwierzęca, którą przenoszą domowe gryzonie (świnka morska, mysz domowa, chomik). Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, pokarmową lub przez ranę. Zakażenie objawia się podobnie do grypy, ale mogą nastąpić również opuchlizny na głowie i bóle towarzyszące gorączce.
• Toksoplazmoza - choroba pasożytnicza przenoszona przez koty i szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży. Zarażony tą choroba kot wydala z kałem oocysty, które po kilku dniach stają się dla człowieka niebezpieczne. Dzieci są w szczególnej grupie ryzyka, bo u nich zakażenie toksoplazmozą najczęściej nie przebiega bezobjawowo. Prewencyjnie należy wykonywać co jakiś czas u kota badanie w kierunku toksoplazmozy oraz dbać o czystość w kociej kuwecie.

Chorób przenoszonych przez zwierzęta domowe jest sporo. Wiele z nich nie jest groźnych dla człowieka. Warto zatem od samego początku uczulać dzieci, że zwierzęta, jak ludzie muszą być badane. Nie zaszkodzi przeczytać z dzieckiem kilka publikacji na temat objawów zachorowań na zwierzęce choroby. Zachęcić malucha do oglądania sierści swojego pupila czy dbania o stan uzębienia. To także element opieki na zwierzęciem, które samo nie dostrzeże niepokojących objawów.

Choroby, jakimi dzieci mogą się od zwierząt zarazić to tylko jedna strona medalu. Z badań przeprowadzanych przez pediatrów z Kanady wynika, że dzieci wychowywane z niektórymi zwierzętami domowymi są zdrowsze niż maluchy, które takiego towarzystwa nie posiadają. Często towarzystwo zwierząt uodparnia organizm dziecięcy.

Jako Babcia lub Dziadek możesz tylko doradzać w sprawie wyboru zwierzęcia dla dziecka. Warto jednak mieć wiedzę, która pozwoli pomagać w opiece - zwłaszcza najmłodszym. Możesz pomagać w różny sposób, ważne, by przypominać wnukom, że na jakiekolwiek zwierzę się zdecydują, zawsze wymagać one będą stałego zaangażowania.

Zwierzęta i dziecko - najczęściej zadawane pytania

1. Jestem z niewielkiego miasteczka, wnuczka mieszka z rodzicami kilka domów ode mnie. Starszy wnuk wychował się z psem, ale bardzo przeżył jego śmierć i rodzice nie chcą zgodzić się na kolejnego zwierzęcego członka rodziny. Jak ich przekonać, że zwierzę to samo dobro i wychowanie w jego towarzystwie dziecka właściwie nie ma wad?

   Ostateczna decyzja zawsze należy do rodziców. Warto jednak przypomnieć, że jako Dziadkowie możemy pomagać, wspierać i oferować swój czas. Jeśli masz taką możliwość, spraw sobie małego gryzonia i poprosić wnuki o opiekę nad nim - to doskonały trening dla maluchów. Dzięki wiedzy o możliwościach opiekuńczych, jakie dzieci posiadają, rodzice będą mogli w przyszłości podjąć decyzję o posiadaniu konkretnego zwierzęcia.

2. Pochodzę ze wsi. Swoje dzieci wychowałem z psami, kotami i zwierzętami gospodarskimi. Wydaje mi się, że zwierzę to niezbędny mieszkaniec każdego domu. Rodzice wnuków zastanawiają się nad małym gryzoniem dla swoich dzieci. Wydaje się, że to średni pomysł, bo jednak z gryzoniem nie da się nawiązać relacji takiej jak z psem czy kotem.

   Nie każda rodzina jest w stanie wychować psa czy kota. Pies wymaga codziennych spacerów, kot - zabezpieczenia domu. Czasem mysz domowa czy chomik to wszystko, na co rodzina może sobie pozwolić. Jeśli nie ma innej opcji, czasem lepiej, by dzieci miały jakikolwiek kontakt ze zwierzęciem. Ty, w ramach swojej pomocy w poznawaniu świata, możesz zabrać dzieciaki do schroniska, gdzie zobowiążecie się opiekować nad jednym z wychowanków placówki. To ciekawy wstęp do późniejszej decyzji o opiece nad zwierzęciem.